Cegła ceramiczna jest materiałem otrzymywanym z mieszaniny glin, piasku kwarcowego, złomu suszarniowego i wody. Jej stosowanie zależne jest od sposobu wypalania i rodzaju cegły. By prawidłowo zastosować cegłę ceramiczną w budownictwie, należy poznać różne jej rodzaje.
Historia
Najwcześniejsza wypalana cegła została odnaleziona w Mezopotamii w III tysiącleciu p.n.e. Jednak nie były to pierwsze produkty z gliny znane starożytnym cywilizacjom. Wcześniej znano również cegły suszone w słońcu (Mezopotamia, Egipt, Babilon, Daleki Wschód) czy dachówkę ceramiczną (Chiny). W starożytności cegła cieszyła się więc niesłabnącym zainteresowaniem. Przez lata była w wielu miejscach podstawowym budulcem domów i świątyń. W Europie od XII wieku centrami ceglanego budownictwa były, w głównej mierze, Francja i Niemcy. Od architektury romańskiej do renesansowej większość budynków opierała się na cegle. Piękne elewacje ceramiczne były znakiem rozpoznawczym Północy Europy (Niemcy, Belgia, Holandia, Anglia, kraje skandynawskie), choć niedoścignionym mistrzem w dziedzinie ornamentyki ceglanej pozostaje do dziś kultura islamska.
Przemysłowa produkcja cegieł na wielką skalę rozpoczęła się w latach 1854-1858, kiedy to w Niemczech najpierw dokonano zastosowania pracy ceglarskiej, a następnie opatentowania pieca do wypału ceramiki.
Materiał
Cegła ceramiczna otrzymywana jest z różnego rodzaju glin. Są to przede wszystkim gliny ilaste, morenowe, wstęgowe, łupkowe, mułkowe oraz lessy. Do produkcji cegieł używa się także piasku kwarcowego (jego głównym składnikiem jest kwarc SiO2, jest najczystszą odmianą wśród wszystkich rodzajów piasku) oraz złomu suszarniowego (pozostałości po poprzednich wypalaniach cegieł).
Produkcja
1. Rozdrobnienie surowców, usuwanie i unieszkodliwianie zanieczyszczeń.
2. Wymieszanie składników z wodą na jednolitą masę.
3. Formowanie surówki (surowych wyrobów).
4. Suszenie wyrobów.
5. Wypalanie w temperaturze od 850°C do 1000°C.
Podział
Jest kilka sposobów na podział cegieł ceramicznych:
• w zależności od sposobu wykończenia powierzchni bocznych;
• w zależności od klasy określającej wytrzymałość mechaniczną wyrobu w MPa;
• w zależności sposobu wykonania drążeń;
• w zależności od gęstości;
• w zależności od rodzaju;
• w zależności od stopnia spalenia.
Podział cegieł ze względu na wykończenie powierzchni bocznych jest bardzo prosty. Cegły możemy więc podzielić na dwa typy: zwykłe (Z) i licowe (L). Znaczenie w podziale mają też klasy. Są one wyznacznikiem wytrzymałości wyrobu i określają wytrzymałość na ściskanie w MPa. Cegły zwykłe produkuje się w klasach: 3,5; 5; 7,5; 10; 15; 20 i 25, natomiast cegły licowe tylko w wyższych wytrzymałościach, tj. 10; 15; 20; 25.
Drążenia w cegłach mogą mieć różną wielkość i dlatego cegły wymagają podziału także pod tym względem. Wszystkie typy cegieł oznaczone są literami oznaczającymi poszczególne rodzaje drążeń:
• B: bez otworów;
• P: pełne z dopuszczalnym drążeniem w podstawie nieprzekraczającej 10% powierzchni podstawy;
• D: drążone z dopuszczalnym drążeniem w podstawie między 10% a 40% powierzchni podstawy;
• S: szczelinowe z dopuszczalnym drążeniem w podstawie między 10% a 40% powierzchni podstawy i szerokości szczeliny do 15 mm.
Pomimo produkowania cegieł w różny sposób i o różnych wymiarach przez poszczególne firmy w Polsce, podstawowe rodzaje są do siebie bardzo podobne i można je podzielić w sposób uniwersalny.
Cegła zwykła pełna produkowana jest w typach B i P i najczęściej posiada wymiary: 6,5x12,0x25,0 cm( h x b x l ). Wysokość cegieł może zmieniać się ze względu na możliwość zastosowania, dlatego też standardowymi zwielokrotnionymi wielkościami są także h=14 cm, h=22 cm.
Cegła dziurawka ma takie same wymiary jak cegła pełna. Dodatkową cechą wyróżniającą dziurawki są otwory przelotowe wzdłuż główki lub wozówki. Standardem w tym przypadku są dziurawki z dwoma lub trzema otworami wzdłuż wozówki oraz pięcioma lub sześcioma otworami wzdłuż główki.
Cegła sitówka charakteryzuje się dużą liczbą otworów prostopadłych do podstawy cegły. Ich liczba nie przekracza stu. Ich wymiary mogą być zmieniane, choć modyfikacjom ulega tylko jeden wymiar: długość=25,0 cm, szerokość=12,0 cm, wysokość=6,5/10,2/14,0 cm.
Cegła kratówka jest cegłą typu D z rombowymi otworami prostopadłymi do podstawy. W tym przypadku modyfikacji również podlega wysokość (6,5; 14,0; 18,8; 22,0 cm) przy pozostawieniu długości (25,0 cm) i szerokości (12,0 cm) bez zmian.
Cegła modularna, jak wskazuje jej nazwa, dopasowana jest do modułu budowlanego i produkowana w czterech typach: B, P, D, S bez drążeń, z drążeniami oraz szczelinowe. Ich wymiary są różne, również pod względem typu:
• długość l: 18,8; 23,8; 28,8 cm;
• szerokość b: 8,8 cm (dla wszystkich typów); 8,8; 12,0 cm (dla typów D i S);
• wysokość h: 10,4; 13,8; 18,8; 22,0 cm.
Cegła poryzowana jest produkowana w mniejszej gęstości niż pozostałe rodzaje. Zabieg ten stosuje się dla osiągnięcia wyższej porowatości wyrobu. Produkowane są jako cegły pełne lub drążone jako cegły podstawowe (25,0 x 12,0 x 6,5/14,0/ 22,0 cm) oraz modularne (długość do 30 cm, szerokość do 10 cm, wysokość do 22 cm). Cegła kominówka produkowana jest w kształcie klina. Występuje w różnych długościach i stanowi wycinek pierścienia kołowego.
Cegły klinkierowe stosuje się do murowania ścian i ich licowania. Produkowane są jako cegły pełne lub drążone w wymiarach cegły sitówki. Inna odmiana cegły klinkierowej (drogowa) stosowana jest do wykonywania nawierzchni drogowych (długość 20,0; 22,0; 24,0; 25,0 cm; szerokość 5,2; 6,5; 8,0; 10,0 cm, wysokość 10,0; 11,8 cm). Klasy obu odmian cegły klinkierowej są różne w zależności od zastosowania:
• cegła klinkierowa klasyczna: 30, 35, 45, 60;
• cegła klinkierowa drogowa: 35, 50, 65, 80, 100.
Cegły można również podzielić ze względu na stopień wypalenia. Te cztery odmiany różnią się od siebie intensywnością wypalania. Cegła niedopałka jest cegłą niedostatecznie wypaloną, a wiśniówka – mocno wypaloną o intensywnie czerwonym kolorze. Zendrówka jest cegłą wypalaną do granicy zeszklenia, natomiast kopciałka to cegła okopcona sadzami w czasie wypalania.
Cegła ceramiczna jest więc materiałem różnorodnym o wielorakim zastosowaniu. Jest równocześnie materiałem uniwersalnym – w każdej części budynku może zostać użyta jako budulec do postawienia ściany, oblicowania jej, do budowy fundamentów, podjazdu, muru ogrodzenia, stropu czy kominka. Budujmy z cegły – jest przeszłością, teraźniejszością i przyszłością.