Popularna w latach 80-tych piosenka wykonywana przez Ludmiłę Warzechę, znana z filmu „Lata dwudzieste… lata trzydzieste…” mówi, że czasy te „kiedyś dla wzruszeń będą pretekstem”. W istocie wspomnienie realiów okresu międzywojennego wywołuje w nas nostalgiczną tęsknotę za nienagannym szykiem i wytworną elegancją właściwymi minionej epoce. Z tego powodu stylistyka wnętrz z początków XX wieku niezmiennie fascynuje oraz staje się inspiracją dla współczesnych projektantów, a także osób aranżujących swoje mieszkania. Tendencje estetyczne charakterystyczne dla epoki międzywojnia uzewnętrzniają się w stylizacjach w prężnie rozwijającym się wówczas i niemniej popularnym obecnie nurcie art déco.
Kiedy podczas słynnej paryskiej wystawy Exposition Internationale des Arts décoratifs et Industriels Modernes (Międzynarodowa Wystawa Sztuk Dekoracyjnych i Przemysłu Współczesnego) zorganizowanej w 1925 roku szerokiej publiczności zaprezentowano osiągnięcia ówczesnych designerów z rożnych zakątków Europy w postaci przedmiotów oraz akcesoriów codziennego użytku o nowatorskich, wysublimowanych formach, jasnym stało się, że w dziedzinie architektury wnętrz dokonał się istotny przełom. Miejsce secesyjnych i abstrakcjonistycznych projektów zajęły doskonale osadzone w dwudziestowiecznych realiach meble oraz sprzęty o opływowych kształtach, skontrastowanych kolorach, lakierowanej powierzchni, nierzadko zdobione chromem, skorą bądź niezwykle dekoracyjnymi intarsjami. Nowa stylistyka czerpiąca m. in. z osiągnięć kubizmu, modernizmu i Bauhausu zyskała miano stylu art déco (od nazwy paryskiej ekspozycji). Mimo że od czasu pamiętnej wystawy minął niemal cały wiek, ta nawiązująca do tradycji, a jednocześnie odważnie wykraczająca w przyszłość estetyka stale zajmuje ważne miejsce we współczesnym wnętrzarstwie.
„Sztuka dekoracyjna”
Swój charakter styl art déco zawdzięcza czasom, w jakich się pojawił. Na kształt nowo formujących się tendencji wpływ miały uwarunkowania historyczne, polityczne, gospodarcze, a nawet kulturowe. Narodziny nurtu były odpowiedzią na potrzeby społeczeństw amerykańskiego i europejskiego, które zmęczone I wojną światową zapragnęły na nowo cieszyć się wolnością, czego wyrazem był zintensyfikowany rozwój sztuki oraz ożywiona działalność środowisk twórczych. W tamtych czasach nastąpił także nagły postęp na polu technologii i przemysłu. Masowa produkcja sprzętów oraz zmiany w dziedzinie wyposażenia pomieszczeń wywarły silny wpływ na branżę wnętrzarską. Ówcześni projektanci w obawie przed zalewem rynku banalnymi projektami za cel obrali sobie połączenie funkcjonalności przedmiotów użytkowych z wyrafinowaną, elegancką stylistyką.
Art déco stanowiło kwintesencję międzywojennych idei. To z założenia projektowanie mające wyrażać nowoczesność, a jednocześnie sięgać do doskonałych osiągnięć minionych pokoleń oraz cywilizacji. Stąd tak bogate nawiązania do motywów egipskich, klasycznych, wzbogacone egzotycznymi bądź orientalnymi paralelami, zestawione z innowacyjnością współczesnych form. Przyjęcie przez ówczesnych twórców i projektantów tej szczególnej postawy poskutkowało pojawieniem się mebli będących misternymi dziełami sztuki, które wprowadzono do wnętrz mieszkalnych, nadając im funkcję użytkową. Nie szczędzono przy tym szlachetnych i luksusowych surowców, do jakich zaliczyć można wysokiej jakości skory naturalne, drewno egzotyczne, aksamit czy kość słoniową.
Wygrana walka z czasem
Pomimo upływu lat oraz wykształcenia się nowych trendów w dziedzinie designu i kreowania wnętrz, art déco nieprzerwanie gości w szykownych salonach, kuchniach urządzonych ze smakiem, klasycznych łazienkach, a także subtelnie wykończonych sypialniach. Stał się synonimem dobrego gustu i klasy, dlatego także obecnie zaobserwować można znaczne zainteresowanie meblami oraz akcesoriami wpisującymi się w klimat minionej epoki. W nowoczesnych wnętrzach pojawiają się zatem piękne, wysublimowane antyki, jak i sprzęty stylizowane na te, które dawniej cieszyły oczy poprzednich pokoleń. Estetyka art déco na stałe zadomowiła się w świadomości projektantów i dekoratorów jako pełna klasycznego uroku oraz odważnej oryginalności. W efekcie przestała być ona postrzegana wyłącznie jako styl historyczny, a nawet przeciwnie – zyskała miano niesłabnącej tendencji aranżacyjnej także w dziedzinie współczesnego wystroju.
Zdyscyplinowana estetyka
Wielu ceni stylistykę art déco za charakteryzującą ją harmonię. We wnętrzu zaaranżowanym w tym duchu duży nacisk kładzie się bowiem na zachowanie należytego ładu i porządku, zawdzięczanych gruntownie przemyślanej, zdyscyplinowanej kompozycji. Nie mniej istotne są właściwe proporcje dotyczące nie tylko organizacji całości wystroju, ale także poszczególnych mebli i dodatków. Sprzęty kojarzone z nurtem art déco sprawiają wrażenie masywnych i ciężkich. Królują wśród nich proste, symetryczne formy, geometryczne kształty i bryły (prostopadłościany, walce, niekiedy stożki) opływowe linie oraz gładkie, lśniące, fornirowe powierzchnie. Ponadto klasyczne meble w nurcie art déco cechuje perfekcyjne wykończenie, dlatego wydają się one niezwykle dekoracyjne, pomimo że nie są przesadnie zdobione. Właściwe stylowi wrażenie przepychu i luksusu wynika przede wszystkim z ich wysokiej jakości, a nie przesadnej ilości zastosowanych ornamentów. Rolę subtelnego dekoru spełniają często dobrze widoczne słoje oraz oryginalne faktury drewna, z jakiego są wykonane. Ich walory wizualne dodatkowo podkreślone są lakierem.
Nawiązania i oryginały
Istotnymi komponentami stylu art déco są charakterystyczne meble. W aranżacjach utrzymanych zgodnie z estetyką nurtu dominują masywne biurka i kredensy, gabloty z przeszkleniami, smukłe witryny, funkcjonalne toaletki. W roli sprzętów wypoczynkowych występują natomiast głownie skórzane kanapy, tapicerowane fotele, a także wytworne szezlongi. Meble te doskonale prezentują się w całościowych aranżacjach w duchu art déco, jak również we wnętrzach wykreowanych zgodnie z nowoczesnymi trendami. Warto poeksperymentować i spróbować zestawić ze sobą sprzęty z pozornie sprzecznych estetyk. Możemy stworzyć wówczas interesującą eklektyczną stylizację. Przy kreowaniu tego rodzaju wystroju dekoratorzy często posługują się autentycznymi meblami pochodzącymi z czasów międzywojnia odnalezionymi na aukcjach internetowych, targach staroci i w antykwariatach. Zazwyczaj cena antyków kształtuje się na wysokim pułapie, dlatego nie każdy jest ich zwolennikiem. Z tego też powodu współcześni projektanci tworzą sprzęty inspirowane designem sprzed lat, nawiązujące do ówczesnych standardów estetycznych i preferowanych form. Dzięki temu szersze grono miłośników wzornictwa lat 20. oraz 30. może pokusić się o wprowadzenie do własnych „czterech ścian” mebli w duchu art déco, by podobnie jak ich święcące niegdyś triumfy pierwowzory, zdobiły stylowe mieszkania i apartamenty.