Design

Architektura

Forma podporządkowana funkcji

Tekst Magda Pawluk

2015-09-02
Forma podporządkowana funkcji

Proste formy, nowoczesne inżynieryjne i technologiczne rozwiązania, funkcjonalność, stonowane barwy oraz oszczędność zdobień. Tak w dużym skrócie scharakteryzować można podstawowe założenia stylu modernistycznego, który na początku XX-go wieku zrewolucjonizował myślenie o architekturze. Wpływy modernizmu, jako ogólnoświatowego prądu, stały się widoczne również w dziedzinie wnętrzarstwa. Nurt ten stanowi podwaliny współczesnej myśli architektonicznej, a także stylistyki dominującej we współczesnych aranżacjach wnętrz i designie. Jak przejawia się modernizm w architekturze i wnętrzach?

 

Modernizm narodził się w drugiej dekadzie XX-go wieku. Jego przedstawiciele głosili hasła nawołujące do odejścia od wszelkich historycznych stylów. Odżegnywano się zatem od tradycji oraz konserwatywnych klasycznych koncepcji. Unikano także stylizacji na określone prądy architektoniczne. Zwracano się ku temu, co nowe, pionierskie, niesztampowe i oryginalne. Ideę tę odzwierciedla już sama nazwa „modernizm”, pochodząca od francuskiego słowa „moderne”, tłumaczonego jako 'nowoczesność'.

 

Nurt prężnie rozwijał się przez blisko 60 lat (niezależnie w różnych rejonach globu: przede wszystkim w krajach europejskich i w Ameryce), co przyniosło wymierny efekt w postaci ogromnej liczby budowli na całym świecie zaprojektowanych zgodnie z założeniami stylu przez znamienitych architektów. Najbardziej znani przedstawiciele modernizmu w architekturze z nich to między innymi: Mies van der Rohe, Max Berg, Frank Lloyd, Adolf Loos, Walter Gropius czy Hans Poelzig.

 

modernizm we wnętrzach

 

Funkcjonalność ponad wszystko

 

Za swoistą maksymę modernizmu jego twórcy przyjęli stwierdzenie amerykańskiego architekta Louisa Sullivana mówiące, że „forma wynika z funkcji” („form follows function”). W myśl tej koncepcji, funkcjonalność obiektu podnoszono do rangi najważniejszego kryterium, jakim należy kierować się podczas projektowania. Zadaniem każdego przedmiotu czy budynku jest więc przede wszystkim należyte wypełnianie swojej roli, natomiast jego wygląd oraz konstrukcja powinny być podporządkowane funkcji. Forma nie mogła dominować nad stroną praktyczną obiektu. Z tym założeniem ściśle wiąże się stosowana przez tworzących w duchu stylu modernistycznego architektów zasada oszczędności w kwestii wszelkich zdobień. Modernizm w architekturze postulował ograniczenie ilości dekoracji do minimum, jako elementów zbędnych i niepraktycznych, negatywnie wpływających na funkcjonalność, którą uznać można za kwintesencję współczesnych trendów architektonicznych oraz aranżacyjnych. Styl modernistyczny kojarzony jest zatem z gładkimi powierzchniami, nieskomplikowanymi kształtami oraz prostotą i lekkością.

 

Modernistyczne budowle

 

Awangardowe architektoniczne koncepcje nie mogłyby zostać zrealizowane, gdyby nie najnowsze osiągnięcia technologiczne. Z pomocą przyszły im między innymi: wynalezienie nowych rodzajów stropów, rozwój przemysłu, a także produkcja na skalę masową materiałów budowlanych typu żelbet, szkło, stal, plastik.

modernizm w architekturze

 

Architektura modernistyczna nie jest jednolita. Trudno wskazać cechy, które charakteryzowałyby wszystkie budowle wzniesione zgodnie z zasadami tej estetyki, jednak zauważalne są pewne właściwe im tendencje. Należą do nich: minimalistyczna ornamentyka, dowolnie rozmieszczone duże okna bez wewnętrznych podziałów, przeszklenia klatek schodowych, a niekiedy całych elewacji, białe ściany, rozległe przestrzenie, gładkie płaszczyzny, liczne filary, słupy i podpory. Typowym elementem modernistycznych budowli jest także ściana kurtynowa, czyli elewacja budynku niepełniąca funkcji konstrukcyjnej, będąca jedynie przegrodą. Najczęściej bryłom gmachów i domów modernistycznych nadawano formę prostopadłościanów o płaskich dachach, na których niekiedy pojawiały się tarasy lub ogrody. Wysokie, wielokondygnacyjne budowle wpisywały się w tendencje urbanistyczne, chociaż część modernistów podważała sensowność wznoszenia wieżowców, które miały oszczędzać miejsce w przestrzeni miejskiej, jak najwyżej pnąc się w górę. Jednak niezaprzeczalny jest fakt, iż modernistyczne koncepcje architektoniczne wyznaczyły tor dla współczesnych projektantów. Bryły budynków modernistycznych są zazwyczaj lekkie i unikają symetrii, co pozwala osiągać wrażenie dynamizmu. Przykładem tego typu budowli jest gmach Opery w Sydney. Najbardziej rozpoznawalnymi budynkami wzniesionymi w duchu modernizmu są także Nowa Galeria Narodowa w Berlinie, budynek Bauhausu w Dessau-Roßlau zaprojektowany przez Gropiusa, siedziba Parlamentu w Brasilii, Królewski Teatr Narodowy w Londynie czy też Muzeum Guggenheima w Nowym Jorku. W Polsce zabudowę w stylu modernistycznym podziwiać można chociażby w Warszawie w postaci zespołu architektoniczno- urbanistycznego Ściana Wschodnia, w skład którego wchodzą między innymi ulice: Świętokrzyska, Jasna, Marszałkowska, Złota, Aleje Jerozolimskie.

 

Modernistyczne wnętrze

 

Tendencje obecne w architekturze budynków wywarły wpływ również na wnętrzarstwo. Pomieszczenia zaaranżowane w stylu modernistycznym przejawiają właściwe sobie, charakterystyczne cechy. Jedną z najistotniejszych jest dążenie do uzyskania jak największej przestrzeni. Zazwyczaj wnętrza nawiązujące do nurtu „modern” są otwarte. Ich układ określa się jako tzw. „wolny plan”. Przestrzenie dzielą lekkie ściany działowe, często gipsowo-kartonowe lub wykonane z PVC czy też szkła. We wnętrzach mieszkalnych wyznaczane są umowne aneksy i strefy, które często bywają wytyczone poprzez zastosowanie oświetlenia bądź elementów wykończeniowych właściwych dla danej części mieszkania. Najczęściej stosowanymi materiałami są nieprzetworzone drewno, kamień, a także beton, stal i szkło, a więc surowce praktyczne, ale jednocześnie solidne.

 

Istotną kwestię, jeśli chodzi o styl modernistyczny, stanowi kolorystyka. Dominującymi odcieniami są jasne stonowane barwy, głównie biel, szarość, beż oraz brąz przełamywane niekiedy mocniejszymi, intensywnymi akcentami, takimi jak: czerń, fiolet, granat. Takie kolory stanowią idealne tło dla stalowych i chromowanych ozdób.

 

modernistyczne wnętrze

 

Wszelkie obiekty, jakie znajdują się w mieszkaniu wykreowanym w modernistycznym stylu, powinny charakteryzować się lekką, uproszczoną formą. Najczęściej meble oraz akcesoria pojawiające się w tego typu wnętrzach mają geometryczne kształty, natomiast ich powierzchnia jest jak najbardziej gładka. Ich design powinien być jednak unikalny i niebanalny, ponieważ wszelkie elementy, oprócz funkcji użytkowej, odgrywają rolę swoistej dekoracji. Skutecznym sposobem na podkreślenie linii oraz kształtów dodatków, w jakie wyposaża się modernistyczne wnętrze, będzie ich oświetlenie.

 

Jedną z cech rozpoznawczych stylu jest także wprowadzenie jak największej ilości światła do pomieszczenia poprzez duże okna, a także za pomocą halogenów, lamp stojących, sufitowych czy systemów LED-owych. Idealnie w założenia wzornicze stylu modernistycznego wpisują się szafy wnękowe i pod zabudowę, pozwalające na zlicowanie drzwi mebla ze ścianą oraz stworzenie jednolitej powierzchni. Zagospodarowanie wnęk i wgłębień umożliwia maksymalne wykorzystanie przestrzeni, co czyni styl modernistyczny idealnym rozwiązaniem dla mieszkań o niewielkim metrażu.

 

Modernizm to styl, który niezmiennie znajduje swoich zwolenników i naśladowców zarówno wśród architektów, projektantów oraz designerów, jak i właścicieli „czterech ścian”, którym zależy na odnalezieniu estetyki w pełni oddającej ducha współczesnych czasów, odpowiedniej do potrzeb współczesnego człowieka. Pragmatyczne podejście do kwestii aranżowania przestrzeni zewnętrza oraz wnętrza jest typowe dla dzisiejszego świata, nastawionego na praktyczne, funkcjonalne rozwiązania