Jarosław Kukowski jest uznawany za jednego z najwybitniejszych współczesnych polskich artystów. Tworzy od trzech dekad, a jego malarstwo i instalacje artystyczne regularnie pojawiają się w muzeach, galeriach i na prestiżowych wystawach. Pod koniec 2019 roku zagościły w paryskim Luwrze. Obrazy wystawione do tej pory w muzeach, zaczęły również trafiać na akcje sztuki. Czym wyróżniają się dzieła tego artysty?
Jarosław Kukowski
Twórczość Jarosława Kukowskiego poza walorami estetycznymi prezentuje dużą wartość edukacyjną. Stała się ona tematem prac dyplomowych studentów, nie tylko polskich. Większość dzieł tego współczesnego artysty wpisuje się w poetykę surrealizmu, ale Jarosław Kukowski tworzy bardzo zróżnicowane serie prac. Nie zamyka się w jednej formule malarskiej. Ciągłe poszukiwania prowadzą go do coraz bardziej skomplikowanych form, gdzie estetyka nie jest celem samym w sobie, a ważniejsza staje się idea otwartości i nieustające zadawanie pytań. I to nie tylko natury malarskiej. Tematyka prac Kukowskiego oscyluje głównie wokół problematyki życia społecznego, polskich realiów, moralności i wątków wanitatywnych (związanych z przemijaniem). Artysta spogląda na rzeczywistość krytycznie, wychwytuje i piętnuje pewne cechy współczesnego społeczeństwa, co znajduje odzwierciedlenie w jego twórczości. Nierzadko operuje ironią, alegorią, a także kategorią groteski. W swoich pracach sięga po współczesną ikonografię, ale nasyca je też bogatą symboliką.
„Marzyciele”, olej na płycie 80 x 100 cm
ARTYSTYCZNA DROGA KUKOWSKIEGO
Pierwszym spotkaniem twórczości Kukowskiego z szerszym gronem odbiorców była wystawa zorganizowana w 1994 roku w gdańskiej galerii „CSW Stara Łaźnia”. W kolejnych latach obrazy tego współczesnego surrealisty były eksponowane w uznanych galeriach innych polskich miast, na czele z Narodową Galerią Sztuki „Zachęta”, a w 2002 roku zagościły na ekspozycji „ARTEXPO” w Nowym Jorku. Kukowski wystawiał swoje dzieła również w Danii, Niemczech, Kanadzie oraz w wielu ośrodkach w Stanach Zjednoczonych. Niedawno, w październiku 2019 roku, miała miejsce została wystawa w paryskim Luwrze. W obecnym roku, na przełomie lutego i marca, w Paryżu odbędzie się kolejna wystawa tego twórcy.
„Dotyk”, olej na płycie, 80 x 100 cm
Prace Kukowskiego były wystawiane też na wielu ważnych aukcjach. Już na początku lat dwutysięcznych jako dwudziestoparolatek prezentował swoje obrazy razem z dziełami największych mistrzów pędzla, jak: Malczewski, Matejko, Chełmoński, Salvador Dalí. Wystawy przedaukcyjne trwały po kilka miesięcy i oprócz wybitnych twórców malarstwa przedwojennego możliwość wystawiania się na nich miało tylko kilku artystów żyjących o ugruntowanym dorobku. Było to dla młodego twórcy dużym wyróżnieniem, ponieważ inni w tym wieku dopiero zdobywali warsztat i pisali prace magisterskie, niektórzy nawet z analizy jego malarstwa.
Kukowski przez lata nie ustawał w twórczych poszukiwaniach. Ich efektem są prace, które układają się w spójne cykle. Jak kształtuje się jego artystyczna droga?
„Suite a minor”, olej na płycie, 122 x 160 cm
SURREALIZM KUKOWSKIEGO
Twórczość Kukowskiego określana jest najczęściej jako malarstwo surrealistyczne. W swoich pracach posługuje się on głównie techniką olejną i rysunkiem. Swój styl zarysował już w serii „Sny”, w której odwołuje się do wątków onirycznych. Na obrazach kreuje idylliczne, baśniowe krainy, jak z marzeń sennych, w których umieszcza przedstawione w realistyczny sposób nagie kobiece sylwetki. Chociaż autor na tym nie poprzestaje. Na niektórych aktach pojawiają się kobiety z ogonem syreny, anielskimi albo motylimi skrzydłami. Wyobrażone pejzaże bywają też niepokojące, ale cała kolekcja określana jest jako subtelna i utrzymana w nastrojowym klimacie. To obrazy wyróżniające się głębią oraz precyzyjnie oddanymi detalami.
„Fairy tale of the end”, olej na płycie, 100 x 122 cm
Kolejna seria – „Nie-sny” – powstała jako swoista kontra do cyklu „Sny”. Tematyka obrazów skupia się na różnych aspektach życia społecznego i polskości. Jako baczny obserwator realiów, Kukowski podejmuje problemy: moralności, konsumpcjonizmu, oddziaływania mass-mediów, współczesnego kultu ciała, ekologii. Jego prace są często krytyką nieakceptowalnych zachowań, do której wyrażenia posługuje się kategoriami brzydoty i groteski. To, co nieestetyczne, odrzucające, jest na obrazach Kukowskiego symbolem degrengolady moralnej, zepsucia, zła, mierności, ale i cierpienia. W taki sposób zostaje też przedstawione ludzkie ciało, np. na obrazie pt. „Elementy zdrady” czy „Oczekująca na ukochanego” naturalistyczne elementy i deformacje postaci są wręcz uderzające.
„Nowe millennium”, olej na płycie, 80 x 100 cm
Jednym z najsłynniejszych obrazów Jarosława Kukowskiego z serii „Nie-sny” jest praca pt. „Polska 2000”. Polska jest tutaj ukazana jako pół człowiek, pół pegaz z mikroskopijnymi skrzydłami, które nie są w stanie unieść jego ciała na taką wysokość, by mógł dosięgnąć jabłka, ku któremu wyciąga szyję. Nina Kintz w swojej recenzji obrazu zauważa, iż: „Jarosław Kukowski odrzucił stereotypowe wyobrażenie ojczyzny, wykreowane przez malarzy romantycznych, i zaprezentował własną – odważną i oryginalną zarazem wizję upadku komunizmu i przystąpienia Polski do Unii Europejskiej. Pełne zrozumienie świeżego spojrzenia artysty na sytuację Polaków i Polski wyklucza więc operowanie schematami, które jedynie spłycają surrealistyczną głębię obrazów.” Prace z serii „Sny” są bogate w szczegóły i symbole, świadczące o doskonałym warsztacie malarskim oraz niezwykłym wyczuciu.
„Idylla”, olej na płycie, 100 x 80 cm
Obrazy z kolejnego cyklu – „Freski” – to połączenie fotograficznego realizmu z formą fresku. W większości przedstawiają akty kobiece.
Prace naznaczone są piętnem rozpadu poprzez ubytki, które przypominają nadszarpnięty zębem czasu, odpadający tynk. Spod jego powierzchni wyłaniają się elementy jak z innego dzieła, najczęściej są to martwe natury. W ten sposób Jarosław Kukowski uzyskał ciekawy rezultat dzieła warstwowego i w efektowny sposób przedstawił temat przemijania.
„Czwórka”, olej na płycie, 67 x 160 cm
POZA RAMAMI REALIZMU
Człowiek, ze swoimi bolączkami i cierpieniem, stał się tematem przewodnim innej kolekcji obrazów, którą autor nazwał „Złotą Serią”, w skrócie „Z.S.”. Natomiast nowe serie obrazów – „Arrasy” i „Dotyk Człowieka” – które zadebiutowały na wystawie w paryskim Luwrze, to dzieła abstrakcyjne. Za ich pośrednictwem Jarosław Kukowski kolejny raz dowiódł, że współczesny artysta nie może ograniczać się określoną formą czy techniką, ale powinien eksplorować i poszukiwać różnych środków artystycznego wyrazu.
„Portret mężczyzny”, olej na płycie, 80 x 100 cm
„Portret z kotarą”, olej na płycie, 80 x 100 cm
Bartłomiej Kordowski, autor pracy dyplomowej na temat twórczości Kukowskiego, zauważa, iż artysta „jest bacznym obserwatorem natury ludzkiej – tej zewnętrznej w szerszym, społecznym kontekście i tej wewnętrznej, osobistej. Jest twórcą o nieprzeciętnej wyobraźni i wrażliwości, przy tym operuje perfekcyjnym warsztatem. Mimo to, realizując kolejne obrazy, szuka nowych rozwiązań formalnych. Jego sztuka nie jest zamknięta jedynie w ramach realizmu. To temat dzieła, będący pretekstem, determinuje język malarski.”
„Dotyk człowieka”, olej na płycie, 50 x 70 cm
„VANITAS VANITATUM ET OMNIA VANITAS”
Przytoczone słowa Koheleta ze Starego Testamentu mówiące, iż wszystko jest marnością, kwestionują wartości związane z życiem ziemskim, zwracając uwagę na nieuchronność jego przemijania. Ten lejtmotyw malarstwa Kukowskiego stał się inspiracją dla realizacji kolejnego twórczego projektu – serii ręcznie wykonywanych wyjątkowych zegarów. W niezwykły sposób łączą one design, malarstwo, rzeźbę oraz zegarmistrzowskie rękodzieło. Każdy ich element, składający się na perfekcyjną całość, powstaje w zaciszu domowego warsztatu artysty, by następnie, jako unikalna, sygnowana praca, trafić do najlepszych galerii sztuki w kraju i na świecie.
„Zegary” na wystawie w Muzeum w Grudziądzu
Zegary są symbolem przemijającego czasu, a w przedstawieniach Jarosława Kukowskiego rzeczywiście wyglądają jak nadszarpnięte nim przedmioty. To rzeźby, które sprawiają wrażenie, jakby upływ czasu odcisnął na nich swoje piętno. Noszą na sobie znamiona, takie jak: spękania, ubytki, wyszczerbione cyfry. Odmierzając czas, również podlegają jego destrukcyjnej sile. Przez szpary i szczeliny w cyferblatach widać odkryte, obnażone wnętrze, a w nim pracujący mechanizm, który działa mimo zewnętrznych mankamentów, tutaj celowo zastosowanych.
„Zegary”
INWESTYCJA W SZTUKĘ
Od kilku lat obrazy Jarosława Kukowskiego, wcześniej prezentowane wyłącznie w muzeach i galeriach, są również wystawiane na prestiżowych aukcjach, gdzie są rozchwytywane przez kolekcjonerów, bijąc kolejne rekordy cenowe.
Obrazy Kukowskiego cieszą się zainteresowaniem na aukcjach przede wszystkim z powodu wybitnych walorów artystycznych, lecz także ze względu na aspekt inwestycyjny. Interesują się nimi nie tylko kolekcjonerzy, ale również osoby poszukujące pewnej lokaty kapitału, przynoszącej zysk. Wiele osób upatruje w zakupie artystycznego dzieła inwestycji, której wartość z czasem wzrośnie. W takim też kierunku podąża dzisiejszy rynek sztuki. To, co jeszcze do niedawna było uznawane za malarstwo tylko dla kolekcjonerów lub dekorujące wnętrza, dziś jest postrzegane jako dobra inwestycja.
Podziwianie estetyki prac oraz odkrywanie doskonałości warsztatu Jarosława Kukowskiego, a także odczytywanie sensów, symboli i interpretowanie jego dzieł to dla miłośników sztuki wielka przyjemność. Poza galeriami, muzeami oraz domami aukcyjnymi, niedługo będzie można poznać bliżej wszystkie aspekty twórczej działalności artysty za pośrednictwem kolejnego realizowanego przez niego przedsięwzięcia. To powstająca obecnie galeria w starej kamienicy – nietypowy projekt, który, jak zapowiada sam pomysłodawca, w jednej przestrzeni połączy autorskie malarstwo, rzeźby-zegary oraz wyjątkowy design wnętrz. Jesteśmy bardzo ciekawi efektu.