Staw kąpielowy może wydawać się pojęciem abstrakcyjnym, bo jak połączyć w jedno sterylnie czysty basen, mający niewiele wspólnego z naturą, z jego przeciwieństwem, czyli stawem, w którym żyją ryby, żaby i rosną piękne rośliny wodne? To zadanie trudne, ale wykonalne. Poniżej przedstawiamy podstawowe informacje na temat stawów kąpielowych.
Definicja
Staw kąpielowy to nic innego jak sztucznie stworzony zbiornik wodny. Jest on oddzielony od środowiska hydrogeologicznego nieprzepuszczalnym materiałem. Dodatkowo woda w części rekreacyjnej powinna posiadać jakość wymaganą w normie. W celu uzdatnienia wody w stawie kąpielowym stosuje się mechaniczno– biologiczne procesy samooczyszczania się wód. W procesach tych biorą udział rośliny repozycyjne (są to rośliny mające takie właściwości, dzięki którym możliwe jest np. usuwanie zanieczyszczeń ze środowiska czy przeciwdziałanie rozwojowi procesów geomorfologicznych), które zasiedlają część regeneracyjną i, wspomagane przez specjalne filtry bagienne, odpowiadają za utrzymanie właściwej jakości wody.
Pomysł na połączenie
Lata osiemdziesiąte w Austrii, Szwajcarii i Niemczech to czas powstawania pierwszych kąpielisk, gdzie nie tylko można było zrelaksować się w wodzie bez chloru, ale także obejrzeć wspaniałe okazy roślinności przybrzeżnej. Badania tego typu obiektów wykazały, że zdecydowanie spełniają one normy Unii Europejskiej, przewyższając tym samym baseny oczyszczane w sposób nienaturalny. Ekobasen stanowi atrakcję przez cały rok: latem służy jako źródło chłodzącego orzeźwienia, zimą – jako lodowisko.
Materiały do budowy
Najlepsze miejsce na staw to przestrzeń w pobliżu tarasu. Dzięki takiemu usytuowaniu będziemy mogli swobodnie obserwować zbiornik, a mikroklimat w otoczeniu domu i w jego wnętrzu zdecydowanie ulegnie poprawieniu. Takie usytuowanie pozwala również na wprowadzenie większej ilości światła słonecznego do domu przez jego odbicie od tafli wody. Musimy pamiętać, że staw kąpielowy powinien znajdować się w dobrze nasłonecznionym miejscu ogrodu: najlepiej tak, by przez 6 do 8 godzin latem poddawany był działaniu promieni słonecznych.
Sama konstrukcja niecki stawu powinna być zróżnicowana, aby dopasować ją do upodobań wszystkich domowników. Możemy zatem wydzielić miejsce zupełnie płytkie, gdzie będziemy mogli brodzić nogami, półmetrowy zbiornik na kąpiele dla maluchów, długość basenu do pływania i głęboką część do skoków. Powinniśmy również przewidzieć oddzielną strefę dla rozwoju roślin.
W prawidłowym funkcjonowaniu stawu kąpielowego pomocna będzie folia izolująca. Zapobiegnie ona „wysysaniu” wody ze stawu, natomiast ustabilizowanie i wzmocnienie brzegu, spowoduje, że grunt nie będzie się zapadał, a dodatkowo zapobiegnie zarastaniu zbiornika. Brzegi i dno stawu powinny być zaprojektowane z nachyleniem co najmniej 25%, dzięki czemu warstwa przykrywająca folię będzie stabilna. Do uszczelnienia zbiornika najlepiej użyć 20-30 cm gliny.
Wyposażenie
Gra światła i cienia oraz odbicia w wodzie są efektami starannego dopasowania wyposażenia stawu kąpielowego. Grupy głazów, rośliny, rzeźby, byliny, krzewy, wysokie trawy to doskonałe tło dla zbiornika, a nawet zwierząt w wodzie. W porównaniu z basenem, mamy tu ogromne pole aranżacyjne i możemy zastosować wiele ciekawych rozwiązań.
Strefy
Część kąpielowa to zbiornik, który może być betonowym basenem z przylegającym do brzegów stawem, ale może to być również naturalnie wykopane pogłębienie stawu. Oczywiście podobnie jak w zwykłym basenie musimy brać pod uwagę i małych, i dużych. Oznacza to, że (jak zostało już wspomniane) warto zainwestować w zaprojektowanie oraz wykonanie płytkiego brodzika i głębszej części do pływania czy skoków.
Druga część stawu kąpielowego to strefa regeneracyjna, w której odbywa się oczyszczanie wody.
Dla porównania metod czyszczenia, warto zaprezentować jeden ze sposobów dotyczący tradycyjnego basenu. Do oczyszczania basenu możemy użyć robota czyszczącego. Jest to bezprzewodowe urządzenie naprowadzane elektronicznie. Oprócz czyszczenia powierzchni, filtruje również wodę – pozostawione w niej liście oraz resztki zostają rozdrobnione, a woda oczyszczona przez stymulowany filtr główny oraz wykorzystywany przez roboty czyszczące zainstalowany w basenie skimmer. Łatwa konfiguracja pozwala na szybkie uruchomienie takiego robota i sprawne czyszczenie ścian i dna basenu.
Jeśli chodzi o oczyszczanie w strefie regeneracyjnej stawu kąpielowego, to składają się na nie reakcje mechaniczne, biologiczne, jak i mechaniczno-chemiczne. Woda w tym obiegu zamkniętym cyrkuluje za pomocą pompy o małej mocy. Innym urządzeniem, poza pompą, w stawie kąpielowym jest skimmer znany również z basenów tradycyjnych. To urządzenie przelewowe zbierające drobne zanieczyszczenia na powierzchni wody.
Dobre wykonanie, a wcześniej zaprojektowanie stawu kąpielowego nie wymaga wielu zabiegów pielęgnacyjnych. Przeglądy warto wykonywać przed rozpoczęciem i po zakończeniu sezonu kąpielowego. Pod tym względem ekobasen niewiele różni się od basenu tradycyjnego.
Roślinność
To przede wszystkim rośliny umożliwiające naturalne filtrowanie wody: tatarak, łączeń baldaszkowaty, kosaciec żółty, krwawnica, przęstka, grzybienie. Oprócz tego możemy w stawie kąpielowym i na jego obrzeżach ulokować jeszcze: rogatki, wywłóczniki, moczarki, włosienniczki, grążele, strzałki, turzyce, skrzypy, pałkę, miętę pieprzową, jaskry, niezapominajki.
Zwierzęta
Przed wpuszczeniem ryb, jak również innych zwierząt, do ekobasenu warto najpierw przeanalizować kwestię komfortu jego użytkowników. Niektórzy bowiem nie lubią kąpać się w towarzystwie ryb. Jeśli jednak zdecydujemy się na taki krok, warto pomyśleć o gatunkach typu: karaś, karp Koi, tołpyga, jesiotr, złoty lin. Poza tym w stawie i w jego otoczeniu będą pojawiać się także:
• płazy: żaba zielona, ropucha szara, kumak, rzekotka drzewna, grzebiuszka ziemna, traszka;
• jaszczurki;
• ptaki: wróble, sikorki, sroki, kaczki;
• owady: nartnik, krętak, grzbietopławek, wioślak, ochotek, chrząszcz wodny, ważka, motyl, biedronka, pszczoła;
• mięczaki: ślimaki (błotniarka otułka, błotniarka stawowa, błotniarka moczarowa, rozdętka), małże (szczeżuja wielka, szczeżuja pospolita spłaszczona, skójka gruboskorupowa, skójka malarska, skójka zaostrzona);
• skorupiaki: dafnia, oczlik, ośliczka pospolita, splewka karpiowa;
• pierścienice: rurecznik, pijawka rybia.
Zabezpieczenie
Jesień to czas, gdy z drzew spadają liście. Należy wówczas przykryć staw specjalną siatką ochronną lub wyławiać systematycznie liście. Zima jest okresem, gdy staw zamarza. Wówczas ścinamy wszelkie szuwary wystające nad wodą. Wiosną odławiamy i wyrzucamy na kompost szybko rozwijające się glony, które nie mają konkurencji w jeszcze uśpionych roślinach. Wszelkie filtry oraz chemiczne środki mogą zaszkodzić całej florze i faunie ekobasenu. Lato natomiast jest czasem, kiedy powinno odbywać się systematyczne czyszczenie wspomnianego wcześniej skimmera, jak również uzupełnienie odparowanej w upalne dni wody.