Pofałdowana rzeźba terenu zdecydowanie ożywia i wzbogaca założenia ogrodowe. Jest to prawdziwe wyzwanie nie tylko dla właścicieli, ale także dla architektów krajobrazu. Dobrze wyprofilowana skarpa może stać się wspaniałym i oryginalnym elementem ogrodu, który przyciągnie wzrok niejednego gościa.
Niezwykle istotne przy adaptacji wszelkich pochyleń i nierówności jest uzyskanie dokładnych pomiarów różnicy poziomów. Dzięki temu dowiemy się, ile należy wykonać skosów, jak również gdzie powstaną murki oporowe. Jeśli zdecydujemy się na geometrycznie wyprofilowane skarpy, nasz ogród uzyska nowoczesny charakter. W większości założeń różnice poziomów przybierają łagodne kształty.
Roślinność na skarpach
Powszechnym sposobem na zagospodarowanie nachylonego terenu jest posadzenie roślinności. Niezwykle chodliwe są rośliny płożące iglaste oraz liściaste. Często korzystamy z niezliczonej ilości barw, które niestety męczą odbiorcę. Staje się to dość popularne i większość założeń wygląda identycznie. Architekci krajobrazu proponują rozwiązania wykorzystujące stonowane barwy roślin o podobnej wysokości. Na skarpach doskonale sprawdzą się rośliny nie wymagające intensywnej pielęgnacji, jak również gatunki odporne na mrozy, silne wiatry i znoszące susze. Najlepiej sadzić rośliny dość ekspansywne, by mogły konkurować z chwastami. Dzięki temu unikniemy męczących zabiegów pielęgnacyjnych a nasza kompozycja nie zostanie zakłócona.
Pamiętajmy, że nachylenia są miejscem niegościnnym dla roślinności.
W takich miejscach podłoże narażone jest na rozmywanie oraz silną erozję wietrzną. Cennymi gatunkami będą rośliny zimozielone atrakcyjne przez cały rok, ale także większość bylin i gatunków wrzosowatych. Powszechne są odmiany jałowców pospolitych, sabińskich, Pfitzera, jak również łuskowych o płożącym pokroju tj. Jałowiec łuskowy 'Blue Carpet' Juniperus squamata, Jałowiec sabiński 'Broadmoor' Juniperus śabina, Jałowiec Pfitzera 'Old Gold' Juniperus x Pfitzeriana. Równie często w ogrodach pojawia się styl skalny. Uzyskamy go poprzez zastosowanie na zboczach odmiany sosny górskiej o niskim, rozpostartym pokroju np. Sosna górska Pinus Mugo var. Pumilio. Oryginalnym pomysłem jest obsadzenie skarpy roślinnością iglastą o miniaturowym pokroju. Jeśli wybierzemy gatunki tworzące prawie idealne kule tj. Sosna czarna 'Pierrick Bregeon Pinus nigra, Sosna górska 'Humpy' Pinus mugo, Sosna bośniacka 'Smidtii' Pinus heldreichii, efekt będzie zdumiewający. Przy takich kompozycjach harmonijną całość stworzą również ozdobne kamienie układane przypadkowo. Zimozielonym krzewem, który idealnie pasuje przy każdym nachyleniu jest Irga Dammera 'Mooncreeper' Cotoneaster dammeri.
Toleruje wszystkie rodzaje gleb ogrodowych, a jej ozdobą są nie tylko białe kwiaty, ale także karminowe, kuliste owoce. Na zbocza zacienione polecany jest Barwinek pospolity. Jest to jedna z najcenniejszych roślin okrywowych z długimi pełzającymi pędami. Bardzo zróżnicowaną i bogatą grupę nadającą się do kompozycji stanowią rośliny wrzosowate.
Dzięki rożnej barwie liści i kwiatów są malowniczym i ożywiającym akcentem ogrodu, a doskonałym tłem są dla nich rośliny iglaste. Korzystnym sąsiedztwem są również trawy ozdobne i niskie odporne na suszę byliny. Wybór bylin jest ogromny, ich wymagania zaś izolacyjna. Stabilność konstrukcji zapewni fundament. Dla murków do wysokości 100 cm grubość fundamentu powinna wynosić 30-60 cm, w przypadku murków wyższych stosujemy fundament grubości 80 cm. Warstwy kamieni są łączone zaprawą cementową, spoiny wypełniane są zaprawą do spoinowania, która powinna być mrozoodporna. Najbardziej masywne są murki oporowe betonowe, wykonywane z betonu wylewanego w szalunku. Konstrukcje wyższe niż 120 cm wzmacnia się zbrojeniem ze stalowych prętów. W przypadku rozwiązań powyżej 150 cm dobrym pomysłem będzie wykonanie tarasowania zbocza i wykonanie kilku mniejszych murków. Uzyskany efekt będzie o wiele bardziej imponujący, jeśli uzupełnieniem staną się kamienne schody i roślinność. Rozwiązaniem, które staje się bardzo modne, są gabionowe ścianki. Gabiony to kosze wykonane z siatki stalowej galwanizowanej cynkiem lub cynkiem i aluminium. Wypełnia się je ozdobnymi otoczakami, kamieniami łamanymi lub innymi materiałami. Najcenniejszymi gatunkami są Szałwie omszone Salvia nemorosa, Kocimiętka Faassena Nepata x faassenii, Żurawka drobnokwiatowa Heuchera micrantha.
Murki oporowe i geokraty
Skarpy, nawet te niewielkie, dobrze jest wzmocnić murkiem oporowym. Wysokość murka suchego spajanego ziemią nie powinna przekraczać 60 cm. W przeciwnym przypadku ścianka będzie niestabilna. Wskazane jest wykonanie drenażu pod murkiem, jak również między murkiem a skarpą. W trakcie wznoszenia ścianki można naprzemiennie sadzić roślinność, która doda uroku. Z powodzeniem na takich ściankach stosowany może być piaskowiec. Jego ciepła barwa i oryginalna faktura wprowadza bardzo przytulny i ciekawy efekt.
Przy umacnianiu skarp stosuje się również murki oporowe murowane. W tym przypadku możemy stosować materiały takie jak: kamienie polne, wapienie, piaskowce, bloczki z betonu komórkowego, cegły zwykłe lub klinkierowe. Na dole ścianki powinny znaleźć się frakcje większe. W przypadku kamieni nasiąkliwych (wapienie czy piaskowce) istotna jest warstwa Alternatywą dla tradycyjnych metod wzmacniania podłoża są geokraty. Wykonane są z taśmy obustronnie moletowanej, zgrzewanej punktowo. Wysokość siatki komórkowej wynosi od 50 do 200 mm. Kształtem geokrata przypomina plaster miodu. Ma ona za zadanie zabezpieczyć grunt przed skutkami erozji oraz wzmocnić słabe podłoże gruntowe.
Stabilizowanie darnią
Skarpy o niewielkim stopniu nachylenia - maksymalnie do 30° - można stabilizować darnią. Koszenie na takich zboczach nie będzie uciążliwe. W tym celu można korzystać z trawnika z rolki lub z siewu. Przy tradycyjnej metodzie z siewu należy pamiętać, aby nasiona ubić wałem. Unikniemy w ten sposób ich wypłukania wraz ze spływem. Podczas układania trawnika z rolki istotne jest, aby pasy rozkładane były wzdłuż skarpy. Układane w poprzek będą się osuwały, tworząc prześwity.
Elementy dekoracyjne
Miłośnicy wody w ogrodzie mogą wykorzystać zbocza na kaskady wodne, wodospady, ścianki wodne. Odpowiednie ukształtowanie terenu pozwoli stworzyć ciekawe stopnie wodne z użyciem kamieni lub innych materiałów. Płynąca woda będzie atrakcyjnym elementem w ogrodzie oraz doskonałym miejscem do odpoczynku, ponieważ szum wody uspokaja i relaksuje.
W ostatnich latach obserwuje się tendencję do tworzenia w dużych skarpach piwniczek, ziemianek i winiarni. Będą one niestandardowym miejscem wypoczynku, dającym także schronienie przed deszczem. Dzięki dużym kamiennym schodom z dodatkowym siedziskiem możemy uzyskać wspaniały widok na cały ogród.
Jak widać odpowiednio zaprojektowana skarpa może stać się pięknym fragmentem ogrodu, w którym chętnie będziemy spędzać czas. Dzięki pomysłowości można uzyskać tętniący życiem górski potok lub malowniczą łąkę kwietną, a także doskonałe miejsce wypoczynku, relaksu czy zabawy.