Najistotniejszą cechą odkurzaczy centralnych, która wyróżnia je na tle konstrukcji przenośnych, jest zupełne wyeliminowanie z cyrkulacji, użytego zassanego powietrza. O ile w najdoskonalszym nawet modelu odkurzacza tradycyjnego powietrze przechodzące przez worek z kurzem lub filtr, wydmuchiwane jest z powrotem w pomieszczeniu sprzątanym, o tyle w odkurzaczach centralnych po wstępnym oczyszczeniu powietrze jest wydmuchiwane systemem przewodów na zewnątrz budynku. Nie trzeba przekonywać co to oznacza. Powietrze, którym oddychamy jest czyste, wolne od najmniejszych drobin pyłu i alergenów. Jednym z podstawowych walorów odkurzania centralnego jest to, że nie towarzyszy mu hałas, pracuje bezgłośnie, gdyż jednostka centralna jest zazwyczaj ukryta w odpowiednim pomieszczeniu. Stamtąd system przewodów łączy ją z gniazdami ssącymi w poszczególnych częściach domu. Można zatem sprzątać bez obawy o zakłócenie spokoju czy nawet snu domowników.
Opis systemu
Kompletny system centralnego odkurzania zawiera jednostkę centralną, sieć przewodów ukrytą w ścianach oraz gniazda ssawne zamontowane w ścianach pomieszczeń mieszkalnych. Wszystko to użytkuje się przy pomocy zestawu do sprzątania, czyli węża giętkiego znanego z odkurzaczy przenośnych, którego długość dochodzi do 15 metrów, lecz jego standardowa długość to 10 metrów. Dodatkowym elementem systemu są tzw. automatyczne szufelki, które pełnią rolę szczelinowych gniazd ssawnych montowanych przy powierzchni podłogi, które pozwalają na wmiatanie zwykłą miotłą zanieczyszczeń wprost do działającej instalacji. Jednostkę centralną włącza się zdalnie, poprzez wetknięcie do gniazda ssącego.
Położenie jednostki centralnej
Jednostkę centralną można umieścić garażu, kotłowni, pomieszczeniu gospodarczym lub innym miejscu, które jest suche i dostatecznie oddalone od pomieszczeń mieszkalnych, tak by dźwięk silnika elektrycznego nie był słyszalny. Jednostkę należy zamontować w odległości nie większej, niż metr od gniazdka elektrycznego oraz w miejscu umożliwiającym łatwe opróżnianie pojemnika na śmieci. W przypadku montażu jednostki centralnej w szafce lub szafie wnękowej należy umożliwić jej wentylacje, np. przez drzwiczki z odpowiednimi szczelinami. Lokalizacja jednostki centralnej musi uwzględniać konieczność poprowadzenia przewodu wydechowego na zewnątrz budynku. Powinien on być zamontowany na elewacji bocznej nie wyżej niż 30 cm od poziomu terenu. Dopuszcza się wyprowadzenie wydechu, specjalnie przygotowanym, pionowym przewodem wentylacyjnym powyżej dachu.
Lokalizacja gniazd ssawnych
Odpowiednio rozmieszczone gniazda ssawne są kluczem do prawidłowego i wygodnego użytkowania odkurzacza centralnego. Wąż giętki powinien mieć możliwość dotarcia do każdego zakamarka domu omijając meble= oraz inne przeszkody. Musi dotrzeć również do zasłon, pomieszczeń sanitarnych i kątów sufitu. Idealne miejsca na umieszczenie gniazd ssawnych to lokalizacje centralne, takie jak korytarze oraz dolne części klatek schodowych. Należy unikać miejsc za meblami lub drzwiami. Wąż giętki o długości 10 metrów jest najczęściej wybierany przez klientów, gdyż daje najlepszy stosunek ergonomii użytkowania do kosztów instalacji. Należy pamiętać, że im dłuższy wąż tym większe opory przepływu oraz mniejsza wygoda użytkowania. Natomiast wąż krótszy to wyższe koszty montażu instalacji centralnego odkurzania, a także większa liczba gniazd ssawnych. Automatyczne szufelki powinny być zamontowane w kuchni, przedsionku i ewentualnie w jadalni. Dostępne są ich różne rodzaje przeznaczone do montażu w cokołach szafek kuchennych lub w ścianach. Rozplanowanie sieci przewodów Sieć przewodów instalacyjnych, łączących gniazda ssawne oraz automatyczne szufelki z jednostką centralną, wykonuje się z klejonych przewodów rurowych i złączek instalacyjnych. Rury należy prowadzić wzdłuż linii prostych stosując się do zasady: im mniej oporów hydraulicznych tym lepiej. Opory hydrauliczne powstają na skutek tarcia cząsteczek powietrza o wewnętrzne ścianki przewodów oraz na skutek zmiany kierunku przepływu strumienia powietrza. Planując położenie rur instalacyjnych należy unikać tzw. spadków grawitacyjnych, które powodują, że pod wpływem siły grawitacji odgałęzienie znajdujące się bezpośrednio pod głównym przewodem będzie gromadziło cięższe zanieczyszczenia. Przewód główny, inaczej magistralny to ten, który łączy najdalsze gniazdo z jednostką centralną, a od niego odchodzą odgałęzienia do innych gniazd ssących. W celu uniknięcia spadków grawitacyjnych należy podłączenie do przewodu magistralnego wykonać w płaszczyźnie poziomej.
Instalacja elektryczna
Wzdłuż rur należy doprowadzić do każdego gniazda przewód elektryczny, który będzie doprowadzał prąd sterujący włączeniem i wyłączeniem jednostki centralnej. Do tego celu używa się przewodów o przekroju min. 0,75 mm2, gdyż prąd sterujący, generowany przez jednostkę centralną, to 24 V. Jeżeli jest to możliwe, poziome przewody instalacyjne zaleca się projektować w posadzkach podłogi - najlepiej w warstwie izolacyjnej. Przewody pionowe natomiast, w specjalnie wykutych bruzdach instalacyjnych. W przypadku instalacji ogrzewania podłogowego pamiętajmy o oddaleniu rur odkurzacza centralnego od wężownicy grzewczej o min. 50 cm. W przypadku projektowania instalacji w domu już istniejącym, celem nadrzędnym jest takie poprowadzenie tras przewodów, aby prace instalacyjne ograniczyć do minimum. Wiąże się to często z koniecznością dobrania dłuższego węża giętkiego kosztem wygody użytkowania. W przypadku remontu domu lub jego ocieplenia dopuszcza się montaż przewodów instalacyjnych w warstwie ocieplenia w zewnętrznej części przegród budowlanych. W przypadku zaś, montażu jednostki centralnej w garażu wolnostojącym, możliwe jest poprowadzenie przewodów, łączących go z instalacją w domu - pod ziemią.
Dobór jednostek centralnych
Ze względów technicznych dobór jednostek centralnych powinien opierać się na podstawie maksymalnej długości przewodu magistralnego lub orientacyjnej powierzchni sprzątania. Przy czym decyduje parametr mniej korzystny.
Rodzaje jednostek centralnych
Wyposażone są w silniki komutatorowe lub indukcyjne. Silniki indukcyjne stosuje się w urządzeniach, od których wymaga się pracy ciągłej. Mają one niestety mniejsze wydajności i znacząco wyższą cenę od silników komutatorowych, których montuje się najwięcej w odkurzaczach centralnych. Posiadają też dużą wydajność, wysoką prędkość obrotową, jednak są hałaśliwe. Konstrukcja odkurzacza musi być zatem przystosowana do wytłumienia hałasu. W tańszych jednostkach centralnych stosuje się silniki przelotowe, w których chłodzenie części elektrycznej silnika odbywa się za pomocą powietrza zasysanego w czasie sprzątania. Takie urządzenia zazwyczaj są ciche, gdyż powietrze z turbiny wydmuchiwane jest do komory silnika, którą łatwo wytłumić. W droższych i bardziej wydajnych systemach stosuje się silniki by-passowe, gdzie oddzielono obieg powietrza zasysanego przez instalacje, od powietrza chłodzącego część elektryczną silnika. Rozwiązanie to ma najwięcej zalet, gdyż przedłuża żywotność silnika oraz umożliwia stosowanie najbardziej wydajnej separacji zanieczyszczeń.
Metody filtracji
Najwidoczniejsze różnice funkcjonalne można dostrzec porównując sekcje separatora zanieczyszczeń. Stosuje się różne rozwiązania konstrukcyjne. W jednostkach centralnych spotyka się tradycyjne worki papierowe jednorazowego użytku, worki materiałowe wielorazowego użytku, worki odwrócone oraz separatory cykloniczne, w których w procesie oddzielenia powietrza od zanieczyszczeń wykorzystuje się działanie siły odśrodkowej, działającej na cięższe od powietrza cząsteczki kurzu, wprawiane w jednostce centralnej w ruch obrotowy dookoła jej osi. Wybór sposobu filtracji jest zawsze kompromisem pomiędzy stałością podciśnienia w funkcji napełnienia się zbiornika na kurz a skutecznością filtracji. Zużyte powietrze zawsze jest wydmuchiwane na zewnątrz budynku.