Konserwacja instalacji wentylacyjnych jest niezwykle istotna dla bezpieczeństwa domowników. Klimatyzacja i wentylacja mechaniczna (często z rekuperatorem) to systemy, które, podobnie jak samochód po przejechaniu określonej liczby kilometrów, wymagają gruntownego przeglądu. Warto dokonać oględzin instalacji, jeśli usłyszymy jej głośniejszą pracę czy zauważymy wkraplającą się na oknach wodę. Regulacja oraz czyszczenie są ważnymi elementami mającymi wpływ na poprawne działanie wentylacji i klimatyzacji.
Sposób eksploatacji wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła nie jest określony żadnymi przepisami. Nie zmienia to jednak faktu, że niemal nieustanne działanie systemu powoduje jego zużycie. Ze względu na to warto przynajmniej raz w roku przeprowadzić kontrolę systemu, w której pomoże nam specjalista w postaci serwisanta z doświadczeniem.
Czyszczenie wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła
Najważniejszym elementem instalacji jest centrala wentylacyjna wyposażona w wentylator nadmuchowy wtłaczający do pomieszczeń świeże powietrze z zewnątrz oraz wentylator wyciągowy, który usuwa zużyte powietrze z domu. Wymiennik zamontowany w centrali umożliwia odzysk ciepła z usuwanego powietrza i ogrzanie nim powietrza napływającego z zewnątrz. Filtry rekuperatora (centrali wentylacyjnej) zatrzymują zanieczyszczenia z przepływającego powietrza i chronią wymiennik przed zabrudzeniem. Nowoczesne modele rekuperatorów umożliwiają wyciągnięcie filtrów z kasety. Ich stan łatwo poznać: zanieczyszczone filtry są ciemnoszare. Element ten należy wymieniać częściej niż raz na rok: optymalnym okresem jest czas od 2 do 5 miesięcy. Koszt kompletu filtrów nie jest wysoki – wynosi nie więcej niż 150 zł. Przy niewielkich zanieczyszczeniach warto odkurzyć filtr (nigdy nie wolno prać, bo to obniża skuteczność jego działania) i ponownie użyć.
Zanieczyszczony wymiennik ciepła ma dużo mniejszą sprawność niż ten świeżo zakupiony. Oznacza to, że będzie odzyskiwał mniej ciepła, przez co temperatura powietrza w całym domu spadnie. Podobnie dzieje się w przypadku łopatek wentylatora: warstwa kurzu i zanieczyszczeń powoduje, że przez instalację przepływa mniej powietrza, a dodatkowo pobiera on więcej prądu. Przegląd można wykonać jedynie po niepełnym demontażu, dlatego też warto, żeby oględzin dokonał uprawniony fachowiec. Wnętrze powinno zostać odkurzone, łopatki wentylatorów oczyszczone, a wymiennik ciepła – umyty. Nie jest to droga usługa: za wszystkie czynności nie powinniśmy zapłacić więcej niż 200 zł.
Czerpnia powietrza pobiera powietrze do wentylacji. Jest ona wyposażona w drobną siatkę zabezpieczającą system przed wpadaniem do środka dużych zanieczyszczeń czy owadów. Wyrzutnia natomiast usuwa powietrze napływające z pomieszczeń podłączonych do centrali. Ich głośna praca wskazuje na to, że są już znacznie zanieczyszczone. Wówczas wystarczy oczyścić wspomnianą siatkę czerpni zwykłą szczotką. Zimą należy dodatkowo kontrolować czy czerpnia nie została zawiana przez śnieg i czy w związku z tym nie przestała pracować.
Kanały wywiewne bardzo często ulegają zabrudzeniu przez to, że usuwają zanieczyszczone powietrze z kuchni, łazienek, toalety czy garderoby. Raz na kilka lat należy oczyścić kanały wywiewne, ale także nawiewne, przez czyszczenie mechaniczne. Fachowiec, w celu usunięcia zabrudzeń, wprowadza do kanału obracającą się okrągłą szczotkę podłączoną do wentylatora wyciągowego i zbiera nieczystości znajdujące się na ściankach. Jest to usługa warta nawet 3000 zł, wykonywana co 5-6 lat.
Czyszczenie anemostatów umieszczonych na zakończeniach przewodów kanałów wentylacyjnych nie sprawia dużego kłopotu. Wilgotna ścierka z łatwością usunie nagromadzony kurz.
Nawet doświadczony specjalista może pominąć niektóre kwestie, dlatego warto upewnić się, że osoba, która dokonuje czyszczenia przewodów wentylacyjnych na koniec sprawdza także wielkość przepływu powietrza we wszystkich pomieszczeniach. Po zbadaniu przepływu anemometrem fachowiec powinien wystawić protokół pomiarowy. Jest to usługa warta od 1000 do nawet 3000 zł.
Czyszczenie klimatyzacji
Regularnej konserwacji wymaga również klimatyzator, który nieustannie filtruje powietrze w pomieszczeniach zamkniętych. Klimatyzator, aby mógł zachować swoją wydajność, powinien być stale drożny: zatkany będzie pochłaniane zanieczyszczenia wprowadzał z powrotem do pomieszczenia.
W przewodach wentylacyjnych, na łopatach turbiny i parowniku odkładają się ogromne ilości zanieczyszczeń (w tym również grzybów i drobnoustrojów), których nadmiar powoduje spadek siły ciągu turbiny oraz osłabienie funkcji chłodzącej parownika. Obniżona sprawność zatkanego klimatyzatora znacznie wydłuża proces chłodzenia powietrza w parowniku, co implikuje dodatkowe zużycie energii. Dodatkowo wewnętrzne filtry mogą zostać całkowicie uszkodzone przez osadzanie się na nich zanieczyszczeń, czego konsekwencją jest nieprzyjemny zapach i skraplanie wody z otworów klimatyzacji.
Fachowa konserwacja klimatyzacji powinna być zapewniona przez serwis. Prace konserwatorskie to przede wszystkim oczyszczanie (regularne) filtrów klimatyzatora z kurzu, kontrola pracy turbiny, odkażanie parownika czy czyszczenie agregatu skraplacza. Użytkownicy systemów klimatyzacji powinni z kolei zadbać o widoczne, zewnętrzne elementy klimatyzatora. Chodzi głównie o wloty wentylacyjne, które powinniśmy myć przynajmniej raz w miesiącu wodą z mydłem. Warto na bieżąco samodzielnie sprawdzać, czy klimatyzacja działa poprawnie. Pozwoli to na uniknięcie kłopotów z jej prawidłowym funkcjonowaniem przez zbyt późne wezwanie fachowej obsługi klimatyzatora.
Częstotliwość pracy klimatyzatora wpływa na jego wydajność chłodniczą i grzewczą. Przez intensywne wykorzystanie w sezonie letnim warto jeszcze wczesną wiosną dokonać szczegółowego przeglądu, by w czasie wzmożonej działalności w dni z wysoką temperaturą nie wystąpiły kłopoty z pracą mechanizmu klimatyzacji. Uzyskamy dzięki temu oczekiwany komfort cieplny w pomieszczeniu, gdyż właściwy stan techniczny klimatyzacji ma największy wpływ na prawidłowe funkcjonowanie całego systemu.