Już od najdawniejszych, prehistorycznych czasów, człowiek wykorzystywał drewno jako budulca ze względu na ogólną dostępność tego materiału oraz z racji wyjątkowych jego właściwości – trwałość i ciepło, które w różnych warunkach klimatycznych okazywały się najistotniejsze. Cennym zabytkiem takiego budownictwa w Polsce z najbardziej odległych czasów jest Biskupin pochodzący według badań z 738 roku p.n.e, który odkryty został w 1933 roku. Osada ta jest potwierdzeniem, jak trwałym materiałem może być drewno, które przetrwało tysiące lat.
W wielu krajach, np. skandynawskich czy w Kanadzie, budowanie z drewna nigdy nie osłabło ze względu na szeroki dostęp do drzewa oraz wyjątkowe jego cechy izolacyjne w warunkach zimnych i wilgotnych. Działo się tak również w Polsce. Obecnie budownictwo drewniane przeżywa swój rozwój oraz wzrost zainteresowania za sprawą współczesnych trendów, takich jak: dbałość o zdrowie, ekologia, energooszczędność, chęć obcowania z naturą, poszukiwanie prostoty, korzeni i tradycji.
Za domami z bali przemawiają ich zalety:
Zdrowy dom
Drewno jako surowiec naturalny, posiadający zdolność do samoregulacji wilgotności, stwarza niepowtarzalny, trudny do uzyskania w innych technologiach, mikroklimat wnętrza budynku. Drewno wydziela również olejki eteryczne, które wpływają korzystnie na zdrowie i samopoczucie mieszkańców (udowodniono wiele przypadków ustąpień alergii oraz różnych dolegliwości). W krajach, gdzie budownictwo z drewna jest szeroko rozpowszechnione, statystyczny mieszkaniec tych domów żyje kilkanaście lat dłużej!
Krótki czas budowy
Budowa domu, przywożonego na plac budowy w postaci gotowych elementów, trwa ok. 3 - 4 tygodnie. Krótki czas montażu konstrukcji domu niesie ze sobą wiele korzyści dla Inwestora; mniejsze koszty pracy ludzkiej, możliwość zamieszkania w kilka miesięcy od rozpoczęcia prac budowlanych, duża dokładność w szacowaniu kosztów oraz precyzyjnie przygotowane wcześniej elementy konstrukcji.
Mały ciężar domu
Lekka konstrukcja domu drewnianego do minimum ogranicza wielkość fundamentów, dzięki czemu ich koszt jest niższy. Mniejszy jest także koszt transportu materiałów na plac budowy.
"Sucha" technologia, możliwość budowania domu w zimie
Budowa konstrukcji domu ogranicza się do montażu drewnianych elementów, łączonych na gwoździe, metalowe łączniki czy dyble bukowe. Niepotrzebne są przerwy technologiczne, co w poważnym stopniu skraca czas budowy.
Łatwość przebudowy i modernizacji
Konstrukcja domów drewnianych zezwala na łatwe przebudowy, rozbudowy czy modernizacje, np. w zakresie przestawiania ścianek lub wymiany instalacji.
Dobra ochrona cieplna domu
Budownictwo drewniane jest wielowiekową częścią tradycji różnych regionów świata – rozwinięte w miejscach chłodnych i wilgotnych takich jak: Skandynawia (80 %), tereny górskie: Tatry (80%), Alpy, oprócz tego w USA oraz w Kanadzie. Polska również w dużej części roku należy do podobnego, raczej chłodnego klimatu, a koszty ogrzewania domów stale rosną. Drewno jest znakomitym termoizolatorem tzn. nie przenosi zimna z zewnątrz do środka oraz ciepła na zewnątrz, co w dużym stopniu ogranicza koszty ogrzewania.
Zalety termoizolacyjne domów z bali zostały udowodnione także w badaniach naukowych
W Stanach Zjednoczonych, na zlecenie Departamentu Budownictwa i Rozwoju Urbanistycznego przeprowadzono badania, by stwierdzić wpływ gromadzenia ciepła konstrukcji ścian, na wielkość zużycia energii w poszczególnych budynkach.
Postawiono 6 identycznych budynków różniących się wyłącznie konstrukcją ścian zewnętrznych. W obiektach był utrzymywany ten sam poziom temperatury przez cały 28-tygodniowy okres badawczy. Technicy ośrodka dokładnie rejestrowali zużycie energii na każdym z budynków.
Po 28 tygodniach badań stwierdzono, że dom o ścianach wykonanych z bali grubości 18 cm zużył mniej energii do ogrzania jak i schładzania budynku niż budynek o typowej drewnianej konstrukcji szkieletowej, uznawanej dotychczas za konstrukcję energooszczędną. W okresie zimowym, dom z bali zużył podobną ilość energii, co dom o murowanych, warstwowych ścianach zewnętrznych.
Zależność ta wynika między innymi z tego, że ściany z drewna litego posiadają zdecydowanie większy „bufor ciepła” od ścian z cegły czy betonu. Najlepiej zatem zapobiegają zbyt szybkim zmianom temperatur wewnątrz, zarówno latem jak i zimą.
Niezwykle istotnym czynnikiem dla utrzymania ciepła domu z bali jest także wykonanie odpowiednich łączeń (zamków w narożnikach budynku). Nieszczelne zamki narażają użytkowników domów z bali na duże straty ciepła. Oprócz specjalistycznych, narożnikowych wycięć, należy również stosować odpowiednie uszczelnienia. Narożnik takiego domu jest newralgicznym jego miejscem, na które trzeba zwrócić szczególną uwagę.
Budowa domu z bali
Budowa każdego domu z bali na ogół składa się z kilku etapów i wymaga wykonania wielu prac zachowanych w odpowiedniej kolejności.
Produkcja części drewnianych domu nie przekracza okresu trzech miesięcy. Montaż elementów drewnianych również jest bardzo krótki i nie trwa dłużej niż 3 – 5 tygodni.
Materiał na dom.
Przy wyborze materiału zazwyczaj Inwestorzy decydują się na sosnę lub świerk, które cechuje korzystna zależność ceny do trwałości i jakości. Ważne jest suszenie drewna przeznaczonego do budowy domu. Mokre - narażone jest na dłuższy okres osiadania oraz większe pęknięcia i możliwość wykręcania poszczególnych elementów. Drewno do budowy domu powinno mieć ok. 18% wilgotności, wówczas spełnia najlepiej warunki kompromisu pomiędzy odpornością na wypaczenia oraz brakiem skłonności do chłonięcia wilgoci z zewnątrz.
Montaż ścian domu z bali.
Montaż domu w konstrukcji węgłowej (wieńcowej), rozpoczyna się od wyładunku elementów domu i ułożeniu ich na uprzednio przygotowanym miejscu za pomocą dźwigu lub lżejszych elementów - ręcznie.
Często spotykane są przekroje bali o szerokości 18 i 22 cm. Pierwszy odnosi się do domów, w których ściany będą ocieplane od wewnątrz, w drugim przypadku budujemy konstrukcje domów, nie wymagających dodatkowej izolacji. Stosowane bale o przekroju prostokątnym, łączone na „obce pióra”, z wypełnieniem filcowym oraz zastosowaniem zamków węgłowych, są wynikiem wieloletnich doświadczeń i wypracowanych optymalnych rozwiązań firm, wykonujących domy z bali. Taka konstrukcja, z punktu widzenia mechaniki budowli, jak również szczelności energetycznej, jest najbardziej optymalna. Pierwsze elementy ścienne układa się na fundamencie zgodnie z projektem oraz podanymi w nim wymiarami. Następnie nawiercane są otwory w balach oraz fundamencie w celu ich trwałego połączenia. Belki ścienne układane są w kolejności, zgodnie z numeracją jaka została wykonana na zamkach elementów drewnianych w zakładzie produkcyjnym.
Montaż konstrukcji dachu
W domach z bali można stosować wszystkie rodzaje konstrukcji dachów, jednak najbardziej uniwersalna, dająca duże możliwości zmian bryły dachu i najbardziej popularna od wieków, jest konstrukcja krokwiowa (w kształcie odwróconej litery V). Domy z bali w standardzie posiadają pełne deskowanie powierzchni dachu wraz z pokryciem papą.
Takie rozwiązanie:
- znacząco poprawia jego izolację przed wodą, zimnem czy upałem,
- chroni dom od nasiąkania wodą oraz puchnięciem drewna w przypadku ulewnych deszczy, występujących w przerwach budowlanych (np. zanim pojawią się dekarze na dachu).
Dach w domach z bali, możemy pokryć dowolnym poszyciem spośród wszystkich dostępnych na rynku, takich jak: dachówka ceramiczna i betonowa, strzecha, gont drewniany oraz bitumiczny, łupek, blacho-dachówka goła, a także z warstwą kamiennego kruszywa, itp.
Montaż okien i drzwi zewnętrznych.
W domach z bali, po uprzedniej konsultacji z konstruktorami można zastosować dowolny typ okien oraz drzwi. Montaż stolarki okiennej i drzwiowej jest bardzo ważną operacją. Fachowe ich osadzenie, zapewnia bezwzględną szczelność tych miejsc na długie lata eksploatacji budynku.
Po montażu. Zaraz po montażu drewnianej części domu, należy wszystkie jego elementy zabezpieczyć odpowiednim głęboko wnikającym preparatem. Do impregnowania części zewnętrznych można dodać kolor podkładowy lub ostateczny tworząc już tym samym ogólny charakter domu. Pamiętajmy, aby nie przesadzić z ilością chemii i starać się wybierać dobre preparaty, aby nie zatracić najważniejszego, czyli zdrowego klimatu domu.
Wnętrza.
Wykończanie wnętrza do stanu deweloperskiego w domach drewnianych niewiele się różni od technologii stosowanej w domach murowanych. Wbrew niektórym opiniom domy z drewna nie narzucają ściśle określonych rozwiązań związanych z wystrojem wnętrza. Uniwersalny charakter domów z bali doskonale daje możliwości wyboru stylu zarówno nowoczesnego, dawnego (retro), bardzo eleganckiego czy prostego - sielskiego. Na tle jasnego drewna pojawiają się proste, geometryczne elementy codziennego użytku czy wystroju wraz z osiągami współczesnej techniki np. sprzęt RTV. Stąd wniosek, że drewno jest wdzięcznym materiałem do tworzenia wnętrz o różnym klimacie i nie narzuca sztywnych reguł czy rozwiązań.