Fundamenty domu to podstawa jego istnienia. Źle posadowiony fundament będzie rzutował na postęp pozostałych prac budowlanych na budowie, w przyszłości także na problemy w eksploatacji domu. By odpowiednio dobrać fundament do gruntu i naszych potrzeb, warto zapoznać się z rodzajami fundamentów i ich charakterystyką.
Nośność, stateczność, wytrzymałość – te trzy zagadnienia poprawnie zdefiniowane i zrealizowane stanowią solidną podstawę dla ścian i stropów. Rozpoczęcie prac nad fundamentami datuje się na moment końca robót ziemnych. Jest to możliwe dzięki wykonaniu odpowiednich badań gruntu i dokładnemu wyliczeniu głębokości, na jaką należy wykonać wykop pod fundamenty. Posadowienie fundamentów jest kluczowe dla prawidłowej pracy całej konstrukcji domu.
Łatwo dokonać wstępnego podziału fundamentów i wyciągnąć wnioski, co do tego, jakie fundamenty będą potrzebne w przypadku naszej budowy. Jeśli obciążenie całej konstrukcji jest przenoszone do głębokich warstw gruntu za pomocą tzw. pobocznic, mamy wówczas do czynienia z fundamentem pośrednim (głębokim). Gdy jednak obciążenie całej konstrukcji przenoszone jest na warstwy nośne płytko pod powierzchnią gruntu, mówimy o posadowieniu bezpośrednim. W budownictwie jednorodzinnym najczęściej stosuje się ten drugi rodzaj posadowienia, wybierając spośród wielu dostępnych opcji.
Ławy
Najbardziej popularnym sposobem bezpośredniego posadowienia domów jednorodzinnych jest ława fundamentowa. Poprawnie wykonana umożliwia rozłożenie obciążeń na większą powierzchnię i tym samym zmniejszenie jednostkowego nacisku na grunt. Są one również usztywnieniem budynku i zabezpieczeniem przed uszkodzeniem wywołanym nierównomiernym osiadaniem gruntu.
Stopy
Słupy fundamentowe stawia się na stopach fundamentowych. Stopa fundamentowa może być wylana pod jeden słup lub pod kilka jednocześnie, jeśli zaplanowane są blisko siebie. Najczęściej mają przekrój kwadratu lub prostokąta. W przypadku stóp betonowych, jak i żelbetowych należy umieścić w nich zbrojenie pionowe, zwane starterem, które następnie należy połączyć ze zbrojeniem słupa. Dodatkowo w przypadku stóp żelbetowych, które zazwyczaj są niższe niż stopy betonowe, należy umieścić zbrojenie poziome w dolnej części stopy w postaci siatki z prętów stalowych.
Płyty
Gdy warunki gruntowe są niekorzystne, warto postawić na płytę fundamentową. Ogranicza ona roboty ziemne do wymaganego minimum i stanowi dobre rozwiązanie również w przypadku domów z piwnicami.
Norwegowie bardzo upodobali sobie ten sposób wylewania fundamentów w domach szkieletowych, ale płytę tą można stosować również w przypadku ścian w konstrukcjach ciężkich. Jedynym wymogiem jest pogrubienie warstwy fundamentu w miejscach oparcia ścian. Płyta fundamentowa stanowi mniejsze obciążenie gruntu, ponieważ powierzchnia, na jakiej się znajduje jest dużo większa, niż przy tradycyjnej ławie. Jest ona również konstrukcją podłogi na gruncie.
Ruszty
Ruszty stanowi układ krzyżujących się ze sobą ław fundamentowych w budynkach szkieletowych, gdzie nie jest pewne odpowiednie przeniesienie obciążeń na podłoże przez zwykłą ławę fundamentową lub w przypadku, gdy chcemy zwiększyć sztywność konstrukcji. Dzięki temu rozwiązaniu szerokość poszczególnych ław może być znacznie mniejsza niż ław w układzie tradycyjnym ze względu na rozkład obciążenia w dwóch kierunkach.
Skrzynie
Składają się z dwóch płyt poziomych połączonych na sztywno z pionowymi ścianami, które nie dość, że okalają płyty to dodatkowo krzyżują się wewnątrz skrzyni. Materiał na ich wykonanie to mocno zbrojony żelbet. Skrzynie te są dość duże, więc śmiało można je wykorzystać na pomieszczenia piwniczne. To rozwiązanie jest stosowane, gdy na grunt działa siła obciążająca poniżej 0,4 MPa.
Pale
Fundamenty palowe stosuje się w momencie, gdy konieczne jest przeniesienie dużych obciążeń na niższą warstwę gruntu. Głównym powodem, dla którego stosuje się palowanie jest występowanie gruntów o małej nośności i wysokiej podatności na odkształcenia w górnej warstwie gruntu. Do niesprzyjających warstw należą głównie namuły, torfy i luźne nasypy.
Studnie
Podobnie jak kręgi w studni czerpania wody, tak samo studnie kopane mogą służyć jako fundament w budownictwie. Stosuje się je, gdy warstwa gruntów słabych jest niewielka. Kręgi należy zagłębiać metodą studniarską: układamy krąg w miejscu, gdzie ma być fundament, podkopujemy go, a po osiągnięciu przez niego poziomu gruntu, kładziemy na niego kolejny i wykonujemy podkopywanie dalej. Następnie z wnętrza usuwamy grunt i wypełniamy kręgi betonem
Kolumny
Technologia kolumn jest metodą wzmocnienia gruntu, gdzie kolumny wraz z otaczającym gruntem tworzą kompozyt o sztywności znacznie większej od sztywności samego gruntu. Na kolumnach układa się warstwę podbudowy i na koniec układa się warstwę fundamentu właściwego. Wszystko po to, by jak najefektywniej przenosić obciążenia na grunt rodzimy. Nie jest to fundament sam w sobie, a jedynie wzmocnienie gruntu, które można stosować do wszystkich rodzajów fundamentów w celu zlikwidowania nieprawidłowości wynikających ze słabego podłoża.
Piwnica jest tą częścią budynku, która może mieć czasem więcej wad niż zalet, ale poprawnie wykonana przyniesie wielu funkcjonalnych rozwiązań. Posadowienie domu z piwnicą znajduje się około 3 metrów pod powierzchnią gruntu. W tym przypadku najczęściej stosuje się ławy betonowe lub żelbetowe. Budowa piwnicy jest kłopotliwa i generuje dodatkowe wysokie koszty, jeśli stawiamy na podpiwniczenie częściowe. Odpowiednie dopasowanie jest uciążliwe i czasem przysparza nam problemów w wieloletniej eksploatacji obiektu. Z budową piwnicy należy również uważać, gdy mamy do czynienia z wysokim poziomem wód gruntowych – całkowita rezygnacja wydaje się najwłaściwszym rozwiązaniem.
Jeśli stawiamy na dom niepodpiwniczony, warto zastanowić się nad fundamentem płytowym. Mamy wówczas pewność, że praca konstrukcji budynku będzie przebiegała równomiernie i nie spowoduje uszkodzeń. Fundamenty to trudny element budowy. W tym przypadku dobrze sprawdzają się odbiory poszczególnych robót budowlanych, ze względu na możliwość niezbyt dokładnego wykonania fundamentów przez firmę budowlaną.
W przypadku odkrycia błędów, mamy możliwość ich poprawienia i uniknięcia w ten sposób wysokich kosztów w późniejszej eksploatacji budynku.
