Grzyby pleśniowe, potocznie nazywane pleśniami, są organizmami powszechnie występującymi w środowisku człowieka. Opisanych jest ponad 200 tys. gatunków grzybów pleśniowych, jednak do najczęściej występujących w budownictwie należy ok. 20.
Charakterystyka pleśni
Pleśnie są organizmami tlenowymi. Rozwijają się na powierzchni podłoża, tworząc różnej grubości naloty oraz, jeśli tylko pozwala na to struktura podłoża, w jego wnętrzu - tworząc grzybnię wgłębną. Grzyby pleśniowe należą do organizmów o szczególnie niskich wymaganiach pokarmowych i dużych zdolnościach przystosowawczych. Są organizmami cudzożywnymi, co oznacza, że ich rozwój uzależniony jest od występowania w podłożu bytowania substancji odżywczej. Obliczono, że w warunkach optymalnych w ciągu 24godzin masa grzybni może zwiększyć się 9-krotnie!
Najważniejszymi parametrami istotnymi dla rozwoju pleśni są wilgotność i temperatura. Granice rozwoju jeśli chodzi o temperaturę zawarte są w przedziale od -10ºC do +55ºC (komfort dla pleśni to temp. 20ºC-30ºC). W przypadku wilgotności, to choć komfortem jest dla pleśni a=0,98-0,99 (czysta woda to a=1) to istnieją pleśnie kserofilne o wymaganiach niższych, bo sięgających do a=0,6. Przyczyny pojawienia się grzybów na powierzchniach:
• brak skutecznej hydroizolacji pionowej i poziomej fundamentów oraz ścian stykających się z gruntem, błędy w konstrukcji zadaszenia;
• błędy w konstrukcji warstw przegród budowlanych, np. niedostateczna grubość izolacji termicznej, mostki termiczne, brak warstw paroizolacji itp.;
• niedostateczna lub niesprawna wentylacja pomieszczeń – błędy w konstrukcji przewodów wentylacyjnych, ich niedrożność, okapy odpływowe, ograniczenie zdolności wymiany powietrza przez zbyt szczelną stolarkę okienną i drzwiową, a także zbyt ciasne umeblowanie.
Jak likwidować skażenie grzybami pleśniowymi?
W przypadku pleśni należy oddzielić dwie fazy walki: zabijanie i usuwanie. Grzyby pleśniowe łączą się z podłożem wyspecjalizowanymi komórkami-strzępkami, wrastającymi na głębokość nie przekraczającą 1mm. Usuwanie plechy można więc w większości przypadków ograniczyć do zdrapania farby ze ściany – ale ważne: zawsze na mokro. Można to zrobić wodą ze zwykłym detergentem przy pomocy szczotek. W przypadku silnego zagrzybienia, a koniecznie po powodzi – zaleca się skucie zawilgoconego tynku przynajmniej 80 cm poza granice zawilgocenia. Skuty tynk należy jak najszybciej wynieść z pomieszczenia.
Skucie tynku pozwoli na wyeliminowanie silnego zapachu związków pleśniowych grzybni oraz na głębsze wniknięcie preparatu grzybobójczego w podłoże, zwiększając skuteczność działania. Kolejnym etapem jest suszenie oraz zapewnienie odpowiedniej wentylacji.
Z preparatem grzybobójczym należy dotrzeć do pleśni jak kiełkuje. Jedna aplikacja środka grzybobójczego natrafia na różne fazy rozwojowe grzybni - zniszczy grzybnię wegetatywną, kiełkujące zarodniki, natomiast konidiom, niekiełkującym jeszcze zarodnikom czy innym formom przetrwalnikowym nie zaszkodzi. Dlatego też należy stosować metodę tyndalizacji: minimum trzykrotne powtórzenie. Przerwy między poszczególnymi aplikacjami pozwolą formą odpornym na środki grzybobójcze przejść w stan aktywny, a więc podatne na zabójcze działanie preparatu.
Na oczyszczone z nalotów, osuszone oraz odkurzone podłoże można rozpocząć nakładanie preparatu grzybobójczego. Preparat aplikujemy trzykrotnie w odstępach ok. 24 godzinnych. Na trzecią aplikację najkorzystniej zastosować preparat, który zapobiega nie tylko pierwotnym, ale i wtórnym porażeniem grzybami pleśniowymi.
Należy zwrócić uwagę, czy stosowane preparaty grzybobójcze mają pozwolenie na obrót produktem biobójczymi, czy są zarejestrowane w Urzędzie Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych. Dobrze, jeśli ich skuteczność potwierdzona jest przez akredytowane laboratorium.