„§ 61. Maszyny i inne urządzenia techniczne oraz narzędzia zmechanizowane powinny być montowane, eksploatowane i obsługiwane zgodnie z instrukcją producenta oraz spełniać wymagania określone w przepisach dotyczących systemu oceny zgodności.” (ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych Dz. U. z dnia 19 marca 2003 r., Rozdział 7 „Maszyny i inne urządzenie techniczne”).
Zacytowany we wstępie paragraf, to pierwszy warunek techniczny, jakiemu powinny odpowiadać maszyny techniczne. Aby móc prawidłowo zachowywać się na placu budowy w obecności maszyn, musimy poznać ich zastosowanie oraz przebieg prac, jakie wykonują.
Maszyny do robót ziemnych
Ciężki sprzęt do urabiania gruntów to specjalistyczne maszyny robocze. Najłatwiej podzielić je ze względu na sposób urabiania gruntu. Możemy więc wyróżnić koparki, które służą do odspajania i usuwania urobku. Koparki mogą również pełnić rolę urządzenia przeładunkowego. Ze względu na swoje możliwości są stosowane przy pracach ziemnych budowlanych, transportowych, górniczych. Wśród maszyn do robót ziemnych wyróżnić można również ładowarki łyżkowe, służące do załadunku i transportu urobku na bliskie odległości. Odpowiednie modele wykorzystywane są także do odspajania niezamarzniętego gruntu czy przewozu materiałów budowlanych na placu budowy. Wśród maszyn do robót ziemnych służących do odspajania i przesuwania urobku możemy wyróżnić spycharki, zrywarki, równiarki i zgarniarki. Spycharki wykorzystuje się głównie do odspajania gruntów i wykonywania wykopów, zrywarki – do spulchniania gleby i usuwania starych nawierzchni, równiarki – do wyrównywania powierzchni ziemi, a zgarniarki służą zazwyczaj do ścinania humusu przed kolejnymi etapami inwestycji oraz jego transportu na niedużą odległość. Walec, podobnie jak ubijarka, to maszyna, która służy do walcowania lub zagęszczania gruntu w robotach ziemnych.
Urządzenia do hydromechanizacji i odwadniania
Hydromechanizacja związania jest z urabianiem gruntu, transportem urobku i formowania budowli ziemnych z wykorzystaniem energii wody. Znajduje zastosowanie w pogrążaniu w grunt prętów i rur, opuszczaniu studzienek, usuwania osadów z osadników, pogłębiania wykopów czy wykonywania odkrywek.
Urządzenia do robót palowych
Palowanie to grupa robót fundamentowych, która wykorzystuje technologie umożliwiające fundamentowanie na dużych głębokościach bez konieczności wykonywania dużego wykopu. Wśród technologii możemy wyróżnić trzy podstawowe: wbijanie pali gotowych, formowanie pali w gruncie w rurach obsadowych, formowanie pali w gruncie w otworach wierconych. Każda z dwóch ostatnich dzieli się na kilka metod. Pale gotowe możemy podzielić na: żelbetowe, sprężone, stalowe, drewniane. Jednym z urządzeń, jakich używa się do palowania jest rura obsadowa. To rura stalowa często otwarta z obu stron, umieszczana w gruncie przez wciskanie, wbijanie lub wkręcanie, w zależności od rodzaju gruntu. Do wbijania rur obsadowych w procesie palowania używa się młotów kafarowych. Są częścią wyposażenia kafarów i działają z wykorzystaniem energii kinetycznej swobodnego spadku, choć mogą również wykorzystywać energię ciśnienia gazów oraz cieczy. Do wyciągania rur obsadowych służy niezawodny wyrywacz kafarowy. Działa na podobnej zasadzie, co młot kafarowy, choć energia uderzenia działa na cięgno wyrywające rury obsadowe. Palownica jest maszyną służącą do drążenia otworów w gruncie i formowania w nich pali.
Maszyny do przeróbki kruszywa
Choć nie stosuje się ich na placu budowy, to do prac budowlanych bardzo się przydają. Kruszarka to jedna z maszyn, która służy do rozdrabniania kruszywa. Kruszarki możemy podzielić ze względu na charakter ich pracy: kruszarki obciążone cyklicznie (szczękowe) oraz kruszarki obciążone w sposób ciągły (walcowe, stożkowe, uderzeniowe). Drugim urządzeniem przeznaczonym do rozdrabniania substancji stałych są młyny techniczne. Rozdrabniać można np. cement w cementowniach za pomocą młynów kulowych, młotkowych, walcowych, wibracyjnych czy żarnowych.
Maszyny do produkcji i transportu masy betonowej
Masa betonowa składa się z wielu czynników, dlatego też do jej produkcji, podobnie jak późniejszego transportu, angażuje się szereg maszyn. Są to: betonownie, betoniarki, zagęszczarki masy betonowej. Betonownia to cały zespół urządzeń, który produkuje masę betonową, poczynając od pobrania kruszywa, a kończąc na wydaniu masy betonowej.
Betonownie możemy podzielić ze względu na:
• wyodrębniony zasobnik (na bezzasobnikowe, zasobnikowe);
• etapy załadowania betoniarki kruszywem (jednostopniowe, dwustopniowe);
• możliwości transportowe (przejezdne, przestawne, stałe);
• organizację produkcji masy betonowej
(przyobiektowe, centralne i towarowe). Każdy z rodzajów betonowni posiada podstawowe części: składowisko, zasobnik, podajnik i dozownik kruszywa, zasobnik i dozownik cementu, dozownik wody, betoniarkę oraz urządzenie sterujące. Betoniarki są urządzeniem służącym do mieszania cementu, wody i kruszywa z domieszkami i dodatkami. Celem działania urządzenia jest stworzenie jednorodnej masy – mieszanki betonowej. Do przewożenia gotowej mieszanki używa się specjalnych pojemników na samochodach ciężarowych. Po wylaniu mieszanki betonowej w odpowiednim miejscu powstającego budynku należy masę betonową zagęścić. Zagęszczenie polega na wyparciu pęcherzyków powietrza z mieszanki betonowej, co zapobiegnie powstaniu w betonie stwardniałym nadmiernej ilości porów. Do zagęszczania służy wibrator do betonu (zewnętrzny, mechaniczny, częstotliwościowy lub pneumatyczny). W konstrukcjach, gdzie stosujemy mieszankę betonową, występuje również zbrojenie, które należy przed pracami odpowiednio przygotować. Do robót zbrojarskich wlicza się gięcie zbrojenia. Do gięcia prętów zbrojeniowych oraz strzemion służą zaginarki. Wszystkie elementy zaginarek wykonane są z wysokiej jakości stali, a także utwardzone w procesie obróbki cieplnej.
Maszyny transportu samochodowego
Prace na placu budowy nie mogłyby się odbyć bez znacznego udziału transportu samochodowego. Samo dostarczenie materiałów budowlanych na plac budowy odbywa się za pomocą transportu kołowego. Dwoma głównymi rodzajami maszyn służących do transportu samochodowego są samochody ciężarowe i ciągniki. Samochody ciężarowe to pojazdy konstrukcyjnie przeznaczone do przewozu ładunków. Wśród samochodów ciężarowych wyróżniamy ciągniki siodłowe przystosowane do ciągnięcia naczep, samochody ciężarowe skrzyniowe do przewozu towarów i ciągnięcia przyczepy, samochody ciężarowe z nadwoziem ty
pu furgon, samochody ciężarowe do zabudowy oraz specjalne. Ciągniki są maszynami przeznaczonymi do ciągnięcia pojazdów lub urządzeń, które nie posiadają własnego napędu. Są to między innymi: naczepy, osprzęt spycharkowy, ładowarkowy, przyczepy. Ciągniki możemy podzielić ze względu na układ jezdny. Wyróżniamy ciągniki kołowe, gąsienicowe i kołowo-gąsienicowe.
Maszyny transportu bliskiego
Urządzenia dźwigowo-transportowe służą do bliskiego poziomego lub pionowego przemieszczania materiałów i obiektów w obrębie placu budowy. Do maszyn transportu bliskiego zaliczamy przenośniki, ładowarki przenośnikowe, a także dźwignice. Przenośnik jest urządzeniem przeznaczonym do transportu materiałów sypkich. Wśród przenośników cięgnowych wyróżniamy przenośniki taśmowe, kubełkowe czy zabierakowe. Do urządzeń bezcięgnowych zaliczają się przenośniki impulsowe i grawitacyjne, wałkowe i krążkowe napędzane czy śrubowe. Transport może odbywać się również w strumieniu gazu lub cieczy. Ten rodzaj transportu występuje w przenośnikach z medium pośredniczącym. Ładowarka przenośnikowa to samojezdna maszyna do przeładunku materiałów sypkich ze składowiska na środki transportowe. Wśród trzech typów ładowarek przenośnikowych dwie są stosowane do przeładunku kruszyw (i innych materiałów gruboziarnistych): ładowarki tarczowo-taśmowe oraz ładowarki kubełkowo-taśmowe. W transporcie bliskim dźwignice służą do przemieszczania pionowego i poziomego ładunków lub ludzi na niewielkie odległości. Do najprostszych dźwignic należą dźwignie proste, żurawie czy kołowroty.
Maszyny do robót wykończeniowych
Wśród maszyn do robót wykończeniowych możemy wymienić głównie urządzenia do robót tynkarskich (mieszarki mechaniczne do tynków, mieszadła, agregaty tynkarskie), malarskich (agregaty malarskie, pistolety natryskowe, agregaty do nakładania materiałów dekoracyjnych), podłogowych (podajniki do betonu, listwy wibracyjne, szlifierki do posadzek, cykliniarki, uciskacze wałowe, piły tarczowe, frezarki), instalacyjnych (chwytarki do rur, giętarki, zgrzewarki).
Urządzenia pomocnicze
Maszyny pomocnicze są bardzo często stosowane na budowach ze względu na swój pozytywny wpływ na właściwe działanie maszyn budowlanych. Często są montowane do maszyn, przyspieszają prace budowlane, a czasem po prostu te prace umożliwiają. Przykładem maszyny wprost niezbędnej na budowie jest agregat prądotwórczy. Przerwy w dostawie energii na placu budowy to norma ze względu na możliwość uszkodzenia sieci rozdzielczej czy brak innego źródła energii. Poza agregatami prądotwórczymi na budowach używa się agregatów sprężarkowych i grzewczych (szczególnie zimą). Oprócz agregatów, urządzeniami pomocniczymi są zawiesia. Służą one do zawieszania i podtrzymywania przenoszonego ładunku. Najbardziej znanym rodzajem urządzeń pomocniczym są szalunki. Konstrukcje tymczasowe z nich wykonane służą do nadania masie betonowej odpowiedniego kształtu, przed jej zastygnięciem.
Obsługa
Aby budowa domu przebiegała sprawnie i prawidłowo, ważne jest stosowanie maszy
n budowlanych. Pomagają one wykonać precyzyjnie wyznaczone prace. Należy jednak pamiętać, że na naszą budowę nie wynajmiemy samej maszyny. Operatorzy maszyn powinni być właściwie przygotowani do wykonywania swoich obowiązków i posiadać odpowiednią wiedzę dotyczącą obsługi maszyn. Dobrze zatem sprawdzić firmę oraz jej pracowników pod kątem doświadczenia i wiedzy, a także wziąć pod uwagę opinie znajomych.
