Dzisiejsza oferta rekuperatorów na rynku polskim jest bardzo duża. Wybierać możemy spośród kilkudziesięciu rodzajów urządzeń pochodzących z całej Europy. Najwyższe jednak parametry odzysku ciepła posiadają urządzenia pochodzące z krajów o najdłuższej tradycji w rekuperacji – z Holandii i krajów skandynawskich, gdzie historia wentylacji z odzyskiem ciepła sięga już ponad 30 lat.
Najważniejszym elementem centrali wentylacyjnej z odzyskiem ciepła, zwanej powszechnie rekuperatorem, jest wymiennik ciepła. To serce urządzenia – od jego jakości i parametrów zależy efektywność pracy całego systemu. Oprócz wymiennika w urządzeniu są jeszcze wentylatory (nawiewny i wywiewny), filtry powietrza (na nawiewie i wywiewie) oraz elektronika urządzenia, dzięki której można sterować pracą centrali.
Najlepsze centrale na rynku wyposażone są również standardowo, w niewielkiej mocy (około 2 - 3 kW) nagrzewnicę wstępną, która zabezpiecza wymiennik przed zamarznięciem, ogrzewając mroźne powietrze zewnętrzne przed wprowadzeniem go do rekuperatora.
Przy doborze urządzenia warto przede wszystkim zwrócić uwagę na sprawność rekuperatora: im wyższa, tym większy odzysk ciepła, a tym samym oszczędności na ogrzewaniu domu w sezonie zimowym. Drugim ważnym elementem jest wydajność urządzenia liczona w m3/h.
Wartość ta powinna być określana przy konkretnym ciśnieniu podawanym w Pascalach, najczęściej podaje się ją dla 100 - 200 Pa. Im liczba ta wyższa, tym lepiej.
Kolejnym aspektem, jaki należy wziąć pod uwagę jest rodzaj wymiennika. Na rynku dostępne są trzy wymienniki: przeciwprądowe, krzyżowe i obrotowe. Każdy z nich ma swoje wady i zalety, przy czym rekuperatory o najwyższym stopniu odzysku ciepła to rekuperatory wyposażone w wymienniki przeciwprądowe.
Istotne również będzie, czy urządzenie posiada:
• automatyczny by-pass,
• zabezpieczenie kominowe,
• nagrzewnicę wstępną,
• sterowany automatycznie system antyzamrożeniowy,
• inteligentny system programowania i regulacji,
• atest higieniczny,
• automatykę przypominającą o konieczności wymiany filtrów,
• izolację wewnętrzną,
• gwarancję.
Przy wyborze centrali warto także wziąć pod uwagę jakie jest zużycie prądu i jak głośno centrala pracuje na poszczególnych biegach, czy jest możliwość podłączenia gruntowego wymiennika ciepła, radiowego sterowania, dodatkowych czujników zawartości CO2, czujnika wilgotności, sterownika do szybkiego przewietrzania. Inwestor powinien także przed zakupem sprawdzić, czy firma instalująca system świadczy usługi gwarancyjne i pogwarancyjne oraz ile kosztuje przegląd urządzenia i wymiana filtrów. Czasami zdarza się, że do pozornie taniego urządzenia na etapie inwestycyjnym, trzeba słono dopłacić na etapie eksploatacji.
Dobrej jakości rekuperator, to jednak nie wszystko. Nie mniej ważne są wyliczenia inżynierskie określające zapotrzebowanie na powietrze dla poszczególnych pomieszczeń oraz trasę prowadzenia kanałów w budynku (czyli projekt, od którego należy rozpocząć wykonanie każdego systemu). By system efektywnie działał, należy solidnie, precyzyjnie i dokładnie wykonać wszystkie elementy instalacji - dbając o jej szczelne zaizolowanie zbrojoną taśmą izolacyjną.
Do najczęściej popełnianych błędów przy instalacji rekuperacji zaliczyć należy:
1. Instalację rekuperatora w nieogrzewanym pomieszczeniu. W pomieszczeniu, w którym instalowany jest rekuperator, musi być zapewniona temperatura minimum 8oC, niezależenie od temperatur panujących na zewnątrz. Jeżeli rekuperator montujemy na poddaszu nieużytkowym, musi być ono odpowiednio ocieplone/ zaizolowane.
2. Brak szczelin pomiędzy dolną krawędzią drzwi, a podłogą (podcięcia
drzwi). Aby zapewnić wystarczający przepływ powietrza wewnętrznego należy wykonać podcięcia pomiędzy dolną krawędzią drzwi, a podłogą. Przekrój szczeliny powinien wynosić co najmniej 80 cm2. Dopływ powietrza wewnętrznego do kuchni, łazienek, WC i pomieszczeń gospodarczych takich jak garderoba czy spiżarnia, powinien być zapewniony przez szczeliny o przekroju netto – minimum 200 cm2. Należy również zadbać o to, by dywany czy wykładziny z wysokim włosiem nie zamknęły przepływów. Oczywiście nie dotyczy to pomieszczeń, które mają nawiew i wywiew - jednak takie rozwiązanie jest w domach spotykane znacznie rzadziej, ponieważ wymusza niepotrzebne przewymiarowanie instalacji.
3. Montaż nieszczelnej stolarki okiennej w domu z rekuperacją. Zastosowane w domu z wentylacją mechaniczną okna powinny być jak najbardziej szczelne, tj. nie powinny mieć zamontowanych nawiewników czy mikrowentylacji. Powoduje to straty energetyczne i ucieczkę ciepłego powietrza.
4. Stałe zabudowanie przewodów wentylacyjnych i utrudniony dostęp do rekuperatora. Przy zabudowie kanałów wentylacyjnych należy zwrócić szczególną uwagę na to by ich nie zniszczyć. Należy także zapewnić dostęp do przepustnic regulacyjnych (jeśli występują) i anemostatów. Swobodny dostęp powinien być zachowany również do samego urządzenia.
5. Wykonanie instalacji z niezaizolowanych kanałów miękkich. Instalacja wykonana z niezaizolowanych miękkich przewodów - tzw. flexów, które mogą posłużyć do podłączenia okapu lub innych odciągów miejscowych, jest błędem. Takie przewody - prócz tego, że generują duże opory przepływu – mają nierówną budowę wewnętrzną, co stanowi idealne miejsce na odkładanie się zanieczyszczeń.
6. Zastosowanie nieodpowiedniego rekuperatora. Rekuperator powinien zapewniać określone parametry wymiany powietrza dostosowane do kubatury wentylowanych pomieszczeń. Zastosowanie urządzenia, które nie zapewnia odpowiedniej wymiany powietrza ani odzysku ciepła, grozi upośledzeniem pracy całego systemu.
7. Brak izolacji i nieprawidłowy montaż kanałów wentylacyjnych. Dla prawidłowej pracy systemu wentylacyjnego bardzo ważne jest dokładne zaizolowanie, połączenie oraz zamocowanie, kanałów. Brak tej izolacji lub jej niewystarczająca ilość, a także niedokładnie wykonanie, powoduje brak stabilności instalacji, nieprawidłową pracę systemu (wykraplanie) i bardzo niskie parametry odzysku ciepła.
Szczelne, nowoczesne oraz ciepłe okna uniemożliwiają efektywną wentylację przez kominy do wentylacji grawitacyjnej. Ze względu na to, producenci okien polecają takie, które tę wentylację umożliwiają. Może ona odbywać się na dwa sposoby: poprzez odpowiednio ukształtowane uszczelki, zapewniające całkowitą szczelność na wodę opadową, a jednocześnie umożliwiające przepływ powietrza (wymiana powietrza odbywa się wówczas w minimalnym zakresie, nawet przy zamkniętych oknach). Drugim sposobem jest mikrowentylacja, którą uzyskuje się poprzez specjalne położenie skrzydła okna, co ułatwia dodatkowa funkcja zastosowana w okuciu. Oba te rozwiązania mają na celu wpuszczenie do wnętrza świeżego powietrza, co jest niezbędne w prawidłowym cyklu wentylacji grawitacyjnej, gdzie powietrze powinno być zaciągane przez nieszczelności w stolarce okiennej, a następnie wywiewane przez kominy do wentylacji grawitacyjnej.
Innym rozwiązaniem, stosowanym obecnie przy szczelnych oknach, jest montaż nawiewników okiennych, przez które napływa świeże, zewnętrzne powietrze. Ten rodzaj wentylacji jest bardziej kontrolowany, a powietrze wprowadzane do budynku przez specjalne otwory, o określonym położeniu i przekroju. Niektóre z nich wyposażone są w regulację wielkości przepływu. Daje to możliwość kontrolowania stopnia wymiany powietrza.
Oba rozwiązania jednak nie są niczym innym jak wpuszczeniem do domu zimnego, zewnętrznego powietrza i równają się stratom energetycznym, tj. ochłodzeniem ogrzanego za nasze pieniądze powietrza w domu. Czy w takim razie w ogóle nie wietrzyć, nie wymieniać powietrza na świeże? Obecnie dobrze zaprojektowany, ciepły, szczelny i zdrowy dom, to dom wyposażony w wentylację mechaniczną z odzyskiem ciepła – powszechnie zwaną rekuperacją. W systemie tym dochodzi do zrównoważonej i kontrolowanej wymiany powietrza zużytego na świeże – zewnętrzne, które jednak przed wprowadzeniem do budynku zostało ogrzane energią. Energią – warto dodać - odzyskaną z powietrza już raz ogrzanego. I tak przykładowo, przy najlepszej klasy rekuperatorze, gdy system czerpie powietrze zewnętrzne o temperaturze -11,5ºC, do pomieszczeń nawiewa to samo świeże powietrze o temperaturze podniesionej do +17ºC. Oznacza to, że system grzewczy musi podnieść temperaturę, zaledwie o 3-4ºC (w zależności od ustawionej temperatury komfortu).