prof. Jan Nuckowski, dziekan Wydziału Form Przemysłowych Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w KrakowieJakie jest znaczenie designu dla polskich przedsiębiorców?
Wzornictwo przemysłowe ma kapitalne znaczenie dla przemysłu. To jest coś bez czego nie wyobrażam sobie współczesnego biznesu. Trzeba mieć świadomość, że projektanci wzornictwa projektują nie tylko „skórę” obiektu, ale też jego istotę, którą stanowi przemyślana konstrukcja, zastosowane materiały, wykorzystana technologia. Tylko dzięki połączeniu takich cech jak ergonomia, funkcjonalność i estetyka zaprojektowanego obiektu możemy mówić o wzornictwie. Źle zaprojektowany produkt, który sprawnie działa, jest tak samo nieetyczny jak piękny produkt, który nie działa. Pierwszy lekceważy konsumenta, a drugi go oszukuje (Paul Rand). Pamiętać należy, że nowe materiały i technologie nakładają na projektanta coraz większą odpowiedzialność za rzeczywisty cel osiągnięć projektowych. Monstrualne wysypiska śmieci nie poddających się utylizacji, to skutek nie tylko naszego bytowania, a tak naprawdę zmaterializowane świadectwo nieokiełznanego dążenia do szczęścia posiadania. To kwestia pojmowania projektowania, która wiąże się z odpowiedzialnością spoczywającą na projektancie. Chwilami odnoszę wrażenie, że projektanci sami o tym nie wiedząc, projektują ludzi.
Trzy lata temu Instytut Wzornictwa Przemysłowego zorganizował kampanię i towarzyszącą jej wystawę zatytułowaną „Wartość dodana”. To było przedsięwzięcie, którego celem było kojarzenie projektantów z producentami, a zwłaszcza uwrażliwienie tych drugich na korzyści, jakie może im dać taka współpraca. Był to znakomity pomysł, chociaż chciałbym tym przykładem zwrócić uwagę na coś innego. Tytuł tej kampanii odwoływał się do powszechnego w Polsce postrzegania designu jako czegoś nadmiarowego, co i owszem przynosi dodatkowe korzyści, ale i bez niego przedsięwzięcie może działać. To całkowicie błędna wizja. Uważam, że współcześnie wzornictwo jest warunkiem fundamentalnym dla istnienia każdego biznesu. Nie wartością dodaną, ale czymś podstawowym i decydującym o powodzeniu danego przedsięwzięcia. Dobry design, odpowiedzialny design, to przyszłość dla firm walczących o swoją pozycję na coraz ciaśniejszym rynku. Cena dobrze zaprojektowanego produktu może być wyższa aż o 20 do 40%. Ponadto firmy, które oceniają rolę designu jako kluczową dla swojej działalności, wprowadzają na rynek aż 4 razy więcej nowych produktów. I to jest fakt.
Jak w praktyce wygląda współpraca polskich przedsiębiorców z designerami?
Wydawać by się mogło, że zainteresowanie przedsiębiorców oryginalnym designem swoich produktów powinno być czymś oczywistym. Często jednak, w ramach źle pojętej oszczędności, polskie firmy nie korzystają z pomocy projektantów. Jest to strategiczny błąd, gdyż korzyści z takiej współpracy są niewspółmierne do poniesionych kosztów.
Wzornictwo przemysłowe ma kapitalne znaczenie dla przemysłu. To jest coś bez czego nie wyobrażam sobie współczesnego biznesu. Trzeba mieć świadomość, że projektanci wzornictwa projektują nie tylko „skórę” obiektu, ale też jego istotę, którą stanowi przemyślana konstrukcja, zastosowane materiały, wykorzystana technologia. Tylko dzięki połączeniu takich cech jak ergonomia, funkcjonalność i estetyka zaprojektowanego obiektu możemy mówić o wzornictwie. Źle zaprojektowany produkt, który sprawnie działa, jest tak samo nieetyczny jak piękny produkt, który nie działa. Pierwszy lekceważy konsumenta, a drugi go oszukuje (Paul Rand). Pamiętać należy, że nowe materiały i technologie nakładają na projektanta coraz większą odpowiedzialność za rzeczywisty cel osiągnięć projektowych. Monstrualne wysypiska śmieci nie poddających się utylizacji, to skutek nie tylko naszego bytowania, a tak naprawdę zmaterializowane świadectwo nieokiełznanego dążenia do szczęścia posiadania. To kwestia pojmowania projektowania, która wiąże się z odpowiedzialnością spoczywającą na projektancie. Chwilami odnoszę wrażenie, że projektanci sami o tym nie wiedząc, projektują ludzi.
Trzy lata temu Instytut Wzornictwa Przemysłowego zorganizował kampanię i towarzyszącą jej wystawę zatytułowaną „Wartość dodana”. To było przedsięwzięcie, którego celem było kojarzenie projektantów z producentami, a zwłaszcza uwrażliwienie tych drugich na korzyści, jakie może im dać taka współpraca. Był to znakomity pomysł, chociaż chciałbym tym przykładem zwrócić uwagę na coś innego. Tytuł tej kampanii odwoływał się do powszechnego w Polsce postrzegania designu jako czegoś nadmiarowego, co i owszem przynosi dodatkowe korzyści, ale i bez niego przedsięwzięcie może działać. To całkowicie błędna wizja. Uważam, że współcześnie wzornictwo jest warunkiem fundamentalnym dla istnienia każdego biznesu. Nie wartością dodaną, ale czymś podstawowym i decydującym o powodzeniu danego przedsięwzięcia. Dobry design, odpowiedzialny design, to przyszłość dla firm walczących o swoją pozycję na coraz ciaśniejszym rynku. Cena dobrze zaprojektowanego produktu może być wyższa aż o 20 do 40%. Ponadto firmy, które oceniają rolę designu jako kluczową dla swojej działalności, wprowadzają na rynek aż 4 razy więcej nowych produktów. I to jest fakt.
Jak w praktyce wygląda współpraca polskich przedsiębiorców z designerami?
Wydawać by się mogło, że zainteresowanie przedsiębiorców oryginalnym designem swoich produktów powinno być czymś oczywistym. Często jednak, w ramach źle pojętej oszczędności, polskie firmy nie korzystają z pomocy projektantów. Jest to strategiczny błąd, gdyż korzyści z takiej współpracy są niewspółmierne do poniesionych kosztów.
Innym problemem jest to, że nasz rodzimy biznes nie może wyzwolić się z kompleksu „Zachodu”. Polskie firmy za ogromne pieniądze zatrudniają francuskich, niemieckich bądź amerykańskich projektantów lub po prostu kopiują ich wzory. Tymczasem brak zainteresowania współpracą z wydziałami wzornictwa wśród naszych przedsiębiorców skutkuje tym, że wielu utalentowanych absolwentów wyjeżdża z kraju, znajdując to zainteresowanie i zatrudnienie za granicą. Błędne koło.
Dwa lata temu w Galerii Narodowej w Pradze odbyła się bardzo interesująca wystawa zatytułowana „Faces of polish design”. Zostały tam zaprezentowane współczesne projekty polskich designerów. Paradoksalnie, w większości były to produkty realizowane przez niewielkie firmy, często zakładane przez samych projektantów. Brakowało zaś projektów zrealizowanych dla dużych przedsiębiorców. Na szczęście to się powoli zmienia. Takim pozytywnym przykładem jest choćby firma Zelmer, która całkowicie postawiła na nasz rodzimy design. Dzięki temu jej produkty stały się rozpoznawalne na całym świecie, a wygląd i funkcjonalność produkowanego przez nią sprzętu AGD gwarantują jej spektakularne sukcesy na arenie międzynarodowej. Takich przykładów jest szczęśliwie coraz więcej. Podczas tegorocznej edycji konkursu Red Dot 2012, która odbyła się w Essen, do polskich projektantów i produktów trafiło aż siedem nagród. Wśród nich znalazł się również tytuł Best of the Best, który otrzymała zaprojektowana przez katowickie studio Code dla firmy Amica kuchenka Zen. Dla mnie pozytywnym przykładem jest również firma Libet, produkująca betonowe materiały nawierzchniowe. Jest to pierwszy producent materiałów budowlanych, który zwrócił się do Wydziału Form Przemysłowych Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie z prośbą o zaprojektowanie kostek brukowych. Była to dla naszych studentów fantastyczna okazja do zetknięcia się ze sferą projektowania, z którą nie mieli dotychczas do czynienia. Dzięki temu zebrali oni niepowtarzalne doświadczenia i stworzyli projekty nie tylko konceptualne, ale takie, które mają szansę trafić do masowej produkcji.