Ciepłe jak… kominek
Gorące powietrze bijące z kominka sprzyja ogrzaniu nie tylko salonu, ale też innych pomieszczeń, zarówno tych, zlokalizowanych na parterze, jak i na piętrze domu. Współcześnie buduje się domy, które z góry mają zaplanowane miejsce na kominek. Powszechnie wybierane są modele zamknięte z wkładkami. Takie rozwiązania są na tyle nowoczesne, że umożliwiają efektywne zagospodarowanie wytworzonego ciepła, które można rozprowadzić za pomocą wody lub powietrza. Dzięki stosowaniu nowatorskich technologii, ciepłe powietrze płynące z kominka można całkowicie spożytkować.
ABC wykorzystania domowego ciepła…
Na wykorzystanie prawidłowego i kompleksowego ciepła bijącego z kominka, należy zwrócić uwagę już przy wybieraniu projektu domu. Wykonanie dobrej izolacji budynku, a w szczególności stropów, sprzyjają wyższym efektom pozyskiwania domowego ciepła. Poniżej podajemy wykładniki warunkujące możliwości, aby kominkowy system grzewczy przynosił oczekiwane rezultaty. Na lepsze funkcjonowanie systemu grzewczego kominków wpływają odpowiednio dobrane parametry oraz rodzaj komina w mieszkaniu. Ponadto prawidłowe umiejscowienie nawiewów w pomieszczeniach (system powietrzny), sprawna i skuteczna wentylacja oraz konieczność zapewnienia stałego dopływu powietrza z zewnątrz, podnoszą efektywność kominkowego dogrzewania pomieszczeń w domu. Aby prawidłowo funkcjonowało kominkowe ogrzewanie, należy nie zapomnieć o trwałym wkładzie kominkowym (do ciągłego palenia) i przygotowaniu odpowiedniej ilości grubego, suchego drewna liściastego. Spełnienie wspomnianych punktów działania takiego ogrzewania, z pewnością zagwarantuje oczekiwany rezultat. Jednak niedopełnienie określonych wymogów, może przesądzić o braku skuteczności funkcjonowania całego systemu rozprowadzenia ciepłego powietrza z kominka.
Kominek wspomagający system grzewczy
Podobnie jak powszechne systemy grzewcze, tak i domowe kominki wyróżniają swoje wady i zalety. Jedną z głównych (i najważniejszych) zalet stosowania kominków, jako jednego ze źródeł ogrzewania jest stosunkowo niski koszt wykonania systemu i niewielkie koszty eksploatacji. Ponadto dzięki powietrznemu systemowi grawitacyjnemu, należy przy tym zaznaczyć bezawaryjny system ogrzewania i niezależność względem dostarczania energii elektrycznej. Jednocześnie kominek spełnia funkcję grzewczą, dekoracyjną oraz rekreacyjną, a co najważniejsze, to nie wymaga on oddzielnego pomieszczenia, np. kotłowni jak to jest w przypadku pieców. Jednocześnie kominek wprowadza niekorzystny rozkład temperatur w pomieszczeniu i nie jest zalecany do montażu w starych mieszkaniach z tego względu, iż następuje tam szybka ucieczka ciepła, a palenisko z zapasem mocy grzewczej nie przynosi rozwiązania problemu. Toteż jedną z głównych wad kominka jest ograniczona możliwość regulacji temperatury w pomieszczeniach, a mała pojemność cieplna systemu powoduje błyskawiczne stygnięcie paleniska.
Ciepło, cieplej… gorąco. Systemy dystrybucji gorącego powietrza
Działanie systemu DGP grawitacyjnego posiada swoje plusy i minusy. Przede wszystkim system ten jest niezależny od dostaw energii elektrycznej, bezobsługowy i bezawaryjny. W dużej mierze system dystrybucji gorącego powietrza jest czuły na zmiany ciśnienia i ruch powietrza w poszczególnych pomieszczeniach. Ważne jest, aby dobrze usytuować kominek i układ pomieszczeń, aby zapobiec niebezpiecznym sytuacjom. Przykładowo nadmierny wywiew gorącego powietrza w jedno miejsce bądź na jeden element (mebel), może spowodować zniszczenie. Toteż dobrze jest posłużyć się radą specjalistów i odpowiednio dobrać lokalizację kominka do jego montażu. Natomiast DGP z mechanicznym wymuszeniem ruchu powietrza umożliwia prowadzenie kanałów na znaczne odległości i poniżej poziomu posadowienia kominka, co wpływa na pewność równomiernego nagrzania poszczególnych pomieszczeń. Negatywną stroną systemu DGP z możliwością wymuszenia powietrza są wyższe koszty instalacji, niżeli w przypadku systemu grawitacyjnego oraz konieczność zapewnienia chłodzenia turbiny.
Ogrzewanie z wykorzystaniem wkładów do C.O.
Poniżej przedstawiam najistotniejsze cechy, charakteryzujące wkłady z płaszczem wodnym w odniesieniu do tradycyjnych wkładów ogrzewających powietrze. Do jego zalet należy: - brak efektu przeciągu i problem z rozprzestrzenianiem się kurzu w mieszkaniu; - brak konieczności prowadzenia dodatkowych kanałów i instalacji kratek nawiewnych w pomieszczeniach; - mniejsze kratki na okapie kominka jak również mniejszy wlot powietrza cyrkulacyjnego pod kominkiem; - dużo mniejsze ograniczenia w prowadzeniu instalacji C.O. niż instalacji powietrznej; - możliwość połączenia z istniejącym, ciśnieniowym systemem C.O.; - możliwość połączenia z ogrzewaniem podłogowym; - korzystniejszy rozkład temperatur w pomieszczeniu; - możliwość ogrzewania pomieszczeń znacznie oddalonych od kominka; - możliwość ogrzewania pomieszczeń poniżej poziomu kominka; - możliwość ogrzewania wody użytkowej; - bardziej przewidywalne działanie w porównaniu z systemem powietrznym; - większe możliwości kontroli temperatury w pomieszczeniach, również w sposób zautomatyzowany.
Równoważąc, wadami ogrzewania z wykorzystaniem wkładów do C.O. są: - znacznie ograniczony wybór wkładów z płaszczem wodnym na rynku; - znaczne koszty instalacji paleniska (nie licząc kosztów samej instalacji C.O.); - wyższe koszty zakupu wkładu (dobre, bezpieczne urządzenia, stosunkowo dużo kosztują, tanie – nie gwarantują pełnego bezpieczeństwa użytkowania); - trudna instalacja – zdecydowanie nie polecamy samodzielnej instalacji; - system często zależny od energii elektrycznej; - utrudnienia przy wykonaniu obudowy (konieczność dokładnego zaprojektowania całego kominka przed wykonaniem instalacji C.O.); - znacznie mniejszy wybór kształtów fasady i rodzajów wykończenia palenisk do C.O.; - większe problemy z nadmiernym brudzeniem się szyby; - niepełne spalanie gazów drzewnych – niższa sprawność i niekorzystny wpływ na ekologię; - większe odkładanie się sadzy w kominie. Jak można zauważyć, montaż i użytkowanie kominka zależy od jego rodzaju i jakości dodatkowych uwarunkowań. Warto jest zatem zastanowić się nad wyborem odpowiedniego kominka z dogodnymi możliwościami rozwiązań.
Powietrze do spalania w kominku
Tradycyjny kominek otwarty zużywa nawet 300-1000m3 powietrza na godzinę, a do spalenia 1kg drewna potrzeba około 10m3 powietrza. Istnieją jednak określone wymagania, dotyczące odpowiedniego użytkowania sprzętu grzewczego. Po pierwsze, budynek mieszkalny powinien posiadać sprawną wentylację, zarówno wywiewną jak i nawiewną. Mowa tutaj o ilości powietrza napływającego do mieszkania, która powinna być taka sama jak ilość powietrza zużywanego. Ponadto do pomieszczenia z kominkiem należy zapewnić stały dopływ świeżego powietrza w ilości (minimum) 10m3/h na 1kW nominalnej mocy (12kW = 120 m3/h). Dodatkowo powietrze do spalania można doprowadzić do pomieszczenia przez kratki nawiewne lub bezpośrednio pod kominek oddzielnym kanałem. Jednak w praktyce najczęściej stosowane są rury PCV o średnicy 150-200 mm. Istotna jest kwestia wlotu i wylotu powietrza. Wlot kanału na zewnątrz budynku, najlepiej jest umieścić 1-2 m nad poziomem gruntu, wylot kanału powinno się wyprowadzić w pobliżu kanału dymowego około 5 cm od ściany, w takim miejscu, aby nie kolidowało to z elementami obudowy kominka (obligatoryjnie dobrze jest, jeśli wcześniej zostanie wykonany projekt techniczny kominka). Wylot rury nawiewnej należy wyprowadzić 5-10 cm nad posadzką i osłonić folią. Kanał doprowadzający powietrze przez piwnice powinien być odpowiednio izolowany.
Jak uniknąć kopcenia i brudzenia, czyli kilka rad o odpowiednim paleniu w kominku
Spalanie drewna przy minimalnym kopceniu i brudzeniu szyby kominka, trzeba pamiętać o jednej zasadzie. Mianowicie należy dbać o to, aby w komorze spalania była zawsze odpowiednio wysoka temperatura i odpowiednia ilość powietrza do spalania w zależności od ilości dołożonego drewna i wielkości ognia. Największą efektywność uzyskuje się wówczas, gdy proces spalania przechodzi przez wszystkie podstawowe fazy: rozpalanie, palenie i wyżarzanie. W pierwszej fazie (rozpalania) dopływ powietrza powinien być otwarty na maksymalnym stopniu. W drugiej – palenie właściwe – razem z przebiegiem powietrza, trzeba pamiętać o stopniowym przymykaniu jego dopływu. I w ostatniej fazie (wyżarzania), dopływ powietrza powinien być zamknięty przez dłuższy czas (w około 90%), a przez ostatnią godzinę – otwarty, co posłuży ostatecznemu dopaleniu węgla i jego zamknięciu. Istotne jest odpowiednie dozowanie powietrza do spalania. Zbyt mała ilość powietrza do spalania nie pozwoli na uzyskanie optymalnej temperatury spalania i spowoduje nadmierne dymienie oraz wydzielanie się szkodliwej sadzy. Równomiernie – zbyt duża ilość powietrza może spowodować straty ciepła i nadmierne wyziębienie spalin, co doprowadzi do wzrostu ich lepkości i brudzeniu się szyb oraz wnętrza kominka. Ciągła kontrola procesu spalania bardzo korzystnie wpłynie na sprawność wkładu i czystość szyby, chociaż we wkładach sterowanych manualnie jest to trudne do osiągnięcia w normalnych warunkach. W nowoczesnych wkładach optymalny dopływ powietrza do spalania zapewnia elektroniczny sterownik, który wykorzystując czujniki pomiaru temperatury w komorze spalania, steruje przepustnicą dopływu powietrza. Cały proces jest prowadzony w taki sposób, iż spalanie zachodzi zawsze maksymalnie efektywnie i bez efektu kopcenia. Przekłada się to na wysoką sprawność wkładów – około 80%. Podsumowując, podajemy najczęstsze błędy, popełniane podczas palenia w kominku: - palenie drewnem o zbyt dużej wilgotności; - rozpalanie bez zapewnienia stopniowego wzrostu temperatury; - dokładanie grubych kawałków drewna w przypadku gdy komora spalania nie jest optymalnie rozgrzana; - dokładanie zbyt małej ilości drewna lub dostarczenie zbyt dużej ilości powietrza w stosunku do dołożonego drewna; - nieregulowanie dopływem powietrza w ciągu całego procesu spalania z uwzględnieniem trzech faz; - całkowite zamykanie dopływu powietrza przed zakończeniem procesu spalania; - dokładanie drewna w zbyt dużych odstępach czasu, co powoduje wychłodzenie komory spalania i natychmiastowe kopcenie. Decyzja o wyborze i montażu kominka nie powinna być spontaniczna. Ważne, żeby dobrze przemyśleć pomysł i dobrać odpowiedni model współgrający z wnętrzem domu. Przy rozpalaniu kominka dobrze jest mieć przygotowane drewno w trzech grubościach, tak aby w zależności od potrzeby przy podkładaniu, można będzie wówczas skrócić czas, przy którym kominek osiągnie najlepszą temperaturę. Dogodnym rozwiązaniem wspomagającym komfortowe palenie jest używanie drewna o niewielkiej zawartości substancji smolistych. Przykładowo najlepszym okaże się tutaj drewno dębowe lub grab. Proces palenia kominka zapewne pozytywnie wpłynie na komfort i samopoczucie domowników, którzy docenią starania i możliwości każdego, kto podejmie się doglądania ciepła domowego ogniska.