Ogród

Jak urządzić ogród wielopoziomowy

Tekst Marek Zemla • Zdjęcia Greentar Ogrody

2014-07-01
Jak urządzić ogród wielopoziomowy

Z chwilą skończenia jednej inwestycji związanej z budową a następnie wykończeniem domu nieuchronnie zbliża się kolejna...budowa terenu bezpośrednio do niego przylegającego zwanym nie inaczej jak ogród. Przeznaczeń oraz jego funkcji może być bardzo wiele, ale zawsze jest jedna spójna rzecz, taka sama dla wszystkich ogrodów, trzeba go wpierw zbudować. Dla wprawnych hobbystów  ogrodnictwa wykonanie nieskomplikowanego zarysu przyszłego ogrodu nie powinno stanowić wielkiego kłopotu. Następnie dobór roślin wedle własnego upodobania i tak powstaje  dzieło, które być może do miana ar-cy nie pretenduje ale jest własnego autorstwa. Osoby bardziej wymagające,  zlecą  pracę firmie profesjonalnie zajmującej się tematyką projektowania oraz budowy ogrodów. Wystarczy zlecić wykonawstwo i po niedługim czasie cieszyć się własnym zakątkiem zieleni. Uzasadnieniem decyzji o zleceniu prac projektowych, a następnie budowlanych  są  sytuacje, w których nie wystarczą pomysł i chęci lecz potrzebne jest również doświadczenie oraz sprzęt bardziej specjalistyczny niżeli grabie i motyka. Jednym z bardziej wymagających ogrodów pod względem projektowym dla architekta, jak również późniejszej budowy dla firmy realizującej inwestycję jest ogród wielopoziomowy.


Jego zaprojektowanie wymaga od projektanta znacznej wiedzy matematycznej potrzebnej podczas wyliczeń nachyleń powierzchni, objętości mas oraz wykopów. Konieczna jest znajomość technologiczna procesów budowy takiego ogrodu, jak chociażby sposoby budowy murów oporowych, siły nacisku jakie oddziaływają nań i wiele innych technicznych zagadnień jakie pojawiają się podczas późniejszej budowy takiego ogrodu. Na barkach projektanta spoczywa bardzo duża odpowiedzialność za przebieg późniejszych etapów budowy ponieważ od wyliczeń jakie zastosuje, oraz zaproponowanych rozwiązań zależne będą  prace w terenie. Również budowa ogrodu poziomowego  znacznie różni się od pozostałych. Nakład prac oraz ich złożoność stawiają przed firmą podejmującą się realizacji zlecenia duże wyzwanie. Warto wówczas dobrze przeanalizować potencjalnych wykonawców ponieważ niekompetencja wynikająca z braków doświadczenia w realizacjach tego typu ogrodów może okazać się bardzo kosztowna.


 Naturalnie aby myśleć o budowie ogrodu poziomowego należy wpierw uzyskać spiętrzenie terenu m.in poprzez nasypanie odpowiedniej ilości ziemi. Sytuacją znacznie bardziej komfortową jest gdy takie spiętrzenie terenu jest naturalne. Jest to bardzo istotne z punktu prowadzenia prac ponieważ ziemia świeżo nawieziona w celu uzyskania różnicy poziomów terenu jest pulchna i potrzebuje czasem tygodni do miesięcy aby mogła w sposób naturalny osiąść, przez co uzyskać swoją stabilność.  W celu zagęszczenia świeżej ziemi można użyć maszyn jednakże maja one pewne ograniczenia. Chcąc zagęścić grunt na głębokości metra należałoby usypywać warstwę ziemi ok. 30 cm i zagęszczarką o masie 350 kg utwardzić podłoże, następnie postąpić tak samo nasypując kolejną warstwę ziemi grubości 30 cm i tak do momentu uzyskania wzniesienia wysokości oraz nachylenia jakie jest pożądane. Dodatkowym utrudnieniem podczas stosowania tej metody jest użytkowanie maszyn zagęszczających na pochyłościach. Nie zaleca się bowiem budowy gdy grunt jest niestabilny. Próby budowy ogrodu poziomowego na terenie niestabilnym mogą przynieść nieoczekiwane skutki takie jak niekontrolowane osiadanie terenu oraz przemieszczanie się gruntu podczas intensywnych opadów atmosferycznych. Procesom tym można zapobiec stosując mury oporowe, jednakże niekoniecznie są one uwzględniane w projekcie, a więc również ich obecność w ogrodzie nie powinna być wymuszona względami technologicznymi. Można również stosować konstrukcje stabilizujące wewnątrz usypywanych wzniesień. Niesie to jednak ze sobą znaczne koszty. Załóżmy więc, że spiętrzenie w ogrodzie jest naturalne, a grunt stabilny. Nie przystępujemy jednak od razu do nasadzeń roślinności. Jak każda roślina aby mogła zdrowo wegetować przez cały sezon musi mieć zapewnione odpowiednie warunki glebowe. Sprawa jest prosta jeżeli ziemia jest bogata w wartości mineralne. Jeżeli tak nie jest należy użyźnić ziemię lub nawieźć nową. Często praktykowanym sposobem zagospodarowania skarp jest  zasiewanie na niej trawy. Aby jednak nie spłynęła ona ze wzniesienia z pierwszymi deszczami należy pod wysiew przygotować odpowiednio grunt. Ustabilizować go specjalnymi siatkami stabilizującymi, które umieszcza się pod powierzchnią ziemi na głębokości do 5 cm. Dzięki temu wierzchnia warstwa ziemi nie spłynie podczas intensywnych opadów atmosferycznych do momentu aż trawa zadarni cały teren w sposób naturalny wzmacniając skarpę. Wykładając siatkę w celu stabilizacji podłoża można zastosować siatkę zabezpieczającą  przeciw kretom i nornicom. Jest ona bardzo wytrzymała, a dodatkowo powstrzyma gryzonie przed niszczeniem trawnika porastającego skarpę. Skarpę można umocnić na wiele innych sposobów. Zastosować można metodę naturalną obsadzając ją roślinami, cechą których jest mocne krzewienie się korzeni oraz zdolność porastania powierzchni poprzez rozłogi. Kolejnym sposobem jest stosowanie wspomnianych już murów oporowych, lub gotowych gazonowych konstrukcji, które zdobywają od kilku sezonów coraz większe grono zwolenników ze względu na mnogość funkcji jakie mogą pełnić oraz różnorodność i dekoracyjność. Dostępne są również różne palisady, które wkopuje się w ziemi. Nie są one jednak zbyt dekoracyjne ponieważ najczęściej są one odlewem betonowym, któremu nadawany jest odpowiedni kształt. Jest to rozwiązanie mało estetyczne. Można zastosować ich  znacznie bardziej ceniony ze względu na swoją naturalność odpowiednik.

 

Mowa tu o palisadach ciosanych, lub ciętych  z granitu, marmuru, bazaltu czy też innych kamieni szlachetnych. Jest to znacznie droższa inwestycja, jednakże osoby ceniące jakość docenią walory estetyczne, które znacznie przewyższają wartościami cenę jaką należy ponieść w związku z zakupem materiałów. Wartym zainteresowania jest również pomysł wykorzystania starych podkładów kolejowych w tym celu. Przestrzeń ogrodu podzielić można w dwojaki sposób. Można dążyć do uzyskania efektu  naturalnego wzniesienia, które porastają odpowiednio skomponowane ze sobą rośliny lub skierować się w stronę modernizmu stosując nowoczesne rozwiązania tarasowe. W przypadku wariantu pierwszego mniejsze zastosowanie będą miały różnego rodzaje palisady czy  konstrukcje gazonowe ponieważ swoją stylistyką bardziej odpowiadają nowoczesnym aranżacjom. Oczywiście forma zagospodarowania wzniesienia w konkretnym przypadku nie jest ograniczona jedynie do zastosowań tradycyjnych, jednak ze względu na swą swobodną formę bardziej odpowiednim wariantem będzie komponowanie jej jak najbardziej naturalistycznie unikając konstrukcji mających pełnić funkcję techniczną niszcząc jednocześnie naturalny ton ogrodu. Ten sam efekt możemy uzyskać stosując nasadzenia roślin w linii mającej oddzielać kolejną część wzniesienia. Metodę tą można również stosować gdy chcemy utworzyć tarasowanie na wzniesieniu. Na usypie uzyskanym poprzez stworzenie wypłaszczenia względem wzniesienia sadzimy rośliny, które mają w sposób naturalny go wzmocnić i zabezpieczyć przed osuwaniem. Tę samą metodę stosujemy gdy tarasowanie nie będzie powierzchnią wyniesioną na zewnątrz skarpy lecz wkomponowane będzie w nią. Wówczas rośliny zadarniające nasadzamy powyżej wypłaszczenia. W tym przypadku należy również w zależności od stopnia wcięcia tarasu w głąb wzniesienia zastosować mur oporowy, konstrukcje gazonową lub umocnić miejsce bezpośredniego nacisku mas gruntu palisadami ponieważ w odróżnieniu od tarasu wyniesionego względem skarpy taras wgłębny narażony jest na osuwanie się mas gruntu będące powyżej niego. Nachylenie terenu powyżej 30 stopni wymaga zastosowania technik umacniających skarpę aby nie ulegała ona nadmiernej erozji. Podczas deszczy wierzchnia warstwa zostaje wymywana w niższe partie wzniesienia przez co górne partie skarpy zostają wyjaławiane. Dobrym sposobem jest obsadzenie terenu roślinami, które skutecznie powstrzymają ten proces. Walorem wykorzystania wzniesienia w ogrodzie aranżując je w sposób naturalny, nie ingerując zbytnio w jego kształt jest możliwość eksponowania roślinności.


Projektowana skarpa powinna być skierowana frontem w stronę południową tak aby nasłonecznienie wszystkich roślin na niej znajdujących się było możliwie takie samo zapewniając wszystkim optymalne warunki. Radykalnie odmiennym sposobem zaaranżowania wzniesienia w ogrodzie jest podzielenie go na odrębne płaszczyzny. Sposób ten nazywany tarasowaniem daje bardzo duże możliwości wykorzystywania przestrzeni dzieląc ją nie tylko w płaszczyźnie poziomej lecz również pod względem wysokości na jakiej takie tarasy powstają. Mówimy wówczas o pełnym wykorzystywaniu przestrzeni w ogrodzie, nie ograniczając się jedynie do jednego poziomu na jakim ogród powstaje. Sposób ten jest szczególnie wskazany podczas projektowania małych przestrzeni gdy możliwości są znacznie ograniczone. Budowa oddzielnych tarasów umożliwia stworzenie wielu odmiennych stylów w jednym ogrodzie. Dzięki temu, że poszczególne tarasy tworzą osobną przestrzeń w ogrodzie można aranżować indywidualnie każdy z osobna względem pozostałych. Czasem efekty, jakie uzyskać można poprzez zastosowane kontrasty pomiędzy poszczególnymi tarasami, nie byłyby możliwe w ogrodach tradycyjnych. Możliwość zastosowania na małej przestrzeni dużej różnorodności roślin pod względem gatunkowym, kolorystycznym, o różnej formie i wielkości stanowią główny atut ogrodów poziomowych.


Ogrody wielopoziomowe umożliwiają stworzenie niezwykle ciekawego efektu poprzez spiętrzanie roślin na kolejnych tarasowaniach względem poprzedzających, uzyskany w ten sposób żywy obraz zbudowany jak gdyby w pionie porównywalny jest do ścian wertykalnych,prekursorem których jest francuski botanik i projektant Patrick Blanc.